Bệnh nhân N.V.B (75 tuổi) ở huyện Vân Đồn, Quảng Ninh, có tiền sử loạn nhịp tim, suy tim độ 3, thiếu máu chân phải do xơ vữa mạch đang dùng thuốc chống đông. Bệnh nhân 1 tuần nay xuất hiện đau bụng nhiều, vào Trung tâm y tế tuyến dưới nhưng không rõ chẩn đoán, tình trạng đau bụng nặng hơn kèm tiêu chảy nên được chuyển đến Bệnh viện Đa khoa tỉnh Quảng Ninh.

Qua thăm khám ban đầu, bệnh nhân luôn thấy đau nhưng khám bụng mềm, không có điểm đau rõ ràng. Siêu âm, điện tim và chụp X-quang không phát hiện gì đặc biệt ngoài có huyết khối ở tâm nhĩ trái và rung nhĩ. Nghi ngờ bệnh lý liên quan đến mạch máu ruột, các bác sĩ đã chỉ định chụp cắt lớp mạch máu ổ bụng, kết quả phát hiện thành động mạch chủ bụng xơ vữa vôi hoá, trong có nhiều huyết khối bám thành, động mạch thân tạng và động mạch mạc treo tràng trên bị hẹp ở gốc do xơ vữa. Bệnh nhân được chẩn đoán thiếu máu ruột do hẹp mãn tính động mạch mạc treo/suy tim, loạn nhịp tim, huyết khối nhĩ trái và động mạch chủ bụng.

Hình ảnh chụp dựng hình mạch trước và sau phẫu thuật

Cuộc hội chẩn chuyên khoa Tim mạch, Gây mê hồi sức và phẫu thuật Tim mạch đánh giá, đây là một bệnh lý phức tạp, là hậu quả của bệnh xơ vữa mạch gây thiếu máu do hẹp động mạch nuôi ruột. Bệnh này với phương án điều trị nội khoa hay can thiệp mạch sẽ kém hiệu quả, nguy cơ hoại tử ruột nguy hiểm đến tính mạng rất cao nếu chỗ hẹp bị tắc mạch cấp do huyết khối. Các bác sĩ quyết định mổ bắc cầu động mạch chậu với động mạch mạc treo tràng trên sau chỗ tắc.

Ca mổ thực hiện ngày 31/5/2021 bởi kíp phẫu thuật mạch máu phối hợp với khoa Gây mê hồi sức. Sau khi chuẩn bị kỹ càng các phương án hồi sức tim mạch, kíp phẫu thuật mạch máu và tiêu hoá tiến hành mở bụng thấy ruột non co thắt tăng nhu động do thiếu máu, mạch mạc treo yếu, thành động mạch chủ bụng xơ vữa cứng. Các bác sĩ tiến hành bộc lộ động mạch chậu chung bên trái còn mềm mại và gốc động mạch mach treo tràng trên sau chỗ hẹp, tiến hành nối động mạch chậu và động mạch mạc treo tràng trên bằng đoạn mạch nhân tạo luồn qua đường hầm sau phúc mạc. Sau nối kiểm tra thấy các quai ruột hồng hào, máu lưu thông và mạch mạc treo đập tốt. Sau 90 phút phẫu thuật căng thẳng, ca mổ thành công, bệnh nhân được hồi sức tích cực, các chỉ số ổn định, ngày thứ hai sau mổ bệnh nhân đỡ đau bụng, tiêu hoá trở lại bình thường.

Tỉnh táo trên giường bệnh, ông B. chia sẻ: “Tôi bị bệnh tim đã lâu, đợt này bệnh tình phức tạp, nặng nề, phẫu thuật lại nguy hiểm tôi nghĩ mình không qua khỏi. Thật may mắn được các bác sĩ Bệnh viện Đa khoa tỉnh điều trị nên tôi mới ổn định được như bây giờ”.

Nhân viên y tế chăm sóc, theo dõi sức khỏe bệnh nhân sau phẫu thuật

Ths.Bs Phạm Việt Hùng – Trưởng khoa Ngoại, Bệnh viện Đa khoa tỉnh cho biết: "Trường hợp của bệnh nhân B. khó chẩn đoán do triệu chứng mơ hồ, kết quả khám bụng không tương xứng với mức độ đau của bệnh nhân. Với sự hỗ trợ của phương tiện chẩn đoán hiện đại mà chúng tôi đã xác định chính xác nguyên nhân để lựa chọn phương án phù hợp. Nếu điều trị nội khoa đơn thuần và can thiệp thường không hiệu quả và phẫu thuật là sự lựa chọn duy nhất có thể mang lại kết quả điều trị tối ưu. Hơn nữa, nếu không phát hiện và xử trí kịp thời sẽ dẫn đến tình trạng ruột bị thiếu máu kéo dài gây hoại tử ruột và tử vong.

Đây là ca phẫu thuật khó, phức tạp bởi bệnh nhân nặng có loạn nhịp tim cùng khối máu cục trong tâm nhĩ trái có thể di chuyển gây đột tử, do vậy, chúng tôi sử dụng mạch nhân tạo nhằm rút ngắn thời gian phẫu thuật. Phương pháp này cho phép cung cấp một lượng máu đủ lớn để bù đắp cho đoạn ruột đang bị thiếu máu. Nghĩa là, khi máu nuôi ruột đi qua chỗ hẹp của động mạch mạc treo bị nghẽn lại thì phẫu thuật bắc cầu này sẽ giúp đưa một lượng máu lớn theo một con đường mới đến đoạn động mạch chưa bị hư hại, giúp nuôi dưỡng phần ruột bị thiếu máu, qua đó các chức năng của ruột được hồi phục. Đây cũng là lần đầu tiên Bệnh viện Đa khoa tỉnh xử trí ca bắc cầu động mạch mạc treo tràng trên phức tạp như vậy".

Động mạch mạc treo tràng trên xuất phát ở mặt trước động mạch chủ bụng đi sau eo tuỵ và tĩnh mạch cửa xuống dưới trước khi chia các nhánh nuôi toàn bộ ruột non và đại tràng phải.. Là một nhánh lớn trực tiếp của động mạch chủ bụng nên tổn thương tắc động mạch mạc treo tràng trên sẽ gây ra hoại tử ruột và tử vong. Hẹp động mạch mạc treo mạn tính khó chẩn đoán do triệu chứng không điển hình và đặc hiệu, tỷ lệ tử vong cao nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Bởi vậy, việc chẩn đoán phụ thuộc rất nhiều vào kinh nghiệm lâm sàng và kiến thức chuyên môn của đội ngũ bác sĩ chuyên khoa cũng như các phương tiện chẩn đoán hiện đại.

Với kinh nghiệm nhạy bén, làm chủ kỹ thuật trong lĩnh vực phẫu thuật ngoại khoa, mạch máu của đội ngũ y bác sĩ Bệnh viện Đa khoa tỉnh và sự hỗ trợ đắc lực của hệ thống máy chụp cắt lớp đa dãy dựng hình hiện đại đã giúp cứu sống bệnh nhân cao tuổi khỏi “lưỡi hái tử thần”, mang đến niềm tin cho người bệnh trên địa bàn, góp phần nâng cao hơn nữa chất lượng khám, chữa bệnh tại đơn vị tuyến cuối tỉnh./.

Phòng TT&CNTT