I.   ĐẠICƯƠNG

-   Vỡ xương bánh chè là loại gãy xương nội khớp trừ gãy cực dưới, có thể gãy kín hoặc gãy hở. Xương bánh chè giữ chức năng chính trong hệ thống duỗi gối. Gãy xương bánh chè hay gặp trong chấn thương vùng gối. Nguyên nhân là do tai nạn giao thông, lao động hoặc sinhhoạt.

-   Có nhiều loại gãy khácnhau:

+ Gãy ngang: Phổ biến nhất, có thể gãy ở cực dưới hoặc ở cực trên.

+ Gãy nhiều mảnh, gãy hình sao.

+ Gãy dọc.

-   Tùy từng loại gãy, tùy thuộc vào lứa tuổi mà đưa ra phương pháp điều trị bảo tồn hay phẫuthuật

-   Điều trị bảotồn:

Khi vỡ xương bánh chè dạng nứt rạn, không di lệch (2 mảnh và mặt khớp bánh chè-lồi cầu đùi không bị khấp khểnh)

Người cao tuổi không còn đi đứng hoặc có bệnh nội khoa nặng kèm theo.

Điều trị: bó bột ống đùi cổ chân với gối gấp 5-10o, để bột 3 - 6 tuần tùy từng trường hợp.

-   Điều trị phẫu thuật: Khi vỡ xương bánh chè, 2 phần vỡ rời xa nhau quá 4mm, gãy vụn khi diện khớp của các mảnh gãy khấp khểnh hoặc có mảnh rời di lệch vào khớpgối.

Khi mổ cũng có nhiều phƣơng pháp khác nhau: Mổ buộc vòng chỉ thép, mổ buộcxươngchữU,mổbắtvis,mổnéoép.Nếuvỡvụnquámổlấybỏxươngbánhchè.

Sau mổ tùy vào phƣơng pháp mổ, nếu thấy không vững cần bó bột hoặc đeo nẹp đùi cẳng bàn chân tăng cường thêm 3 tuần.

-   Vớicácphươngphápđiềutrịbảotồnhayphẫuthuậtsẽđưarachươngtrình tậpphụchồichứcnăngphùhợpđểgiúpbệnhnhântrởlạihoạtđộngbìnhthường.

II.   CHẨNĐOÁN

1.  Các công việc của chẩnđoán

1.1.  Hỏibệnh

Hỏi nguyên nhân gây ra chấn thương, tình trạng sưng đau, không đi được sau chấn thương.

1.2.   Khám và lượng giá chức năng: Khám xem có dấu hiệu tràn máu khớp gối không (chọc dịch có máu tụ) bệnh nhân có chủ động duỗi gối hoàn toàn đượckhông.

Điểm đau cố định, có thấy đoạn giãn cách giữa 2 ổ gãy không.

1.3.  Chỉ định xét nghiệm cận lâm sàng: Chụp X-Quang thường thẳngvà nghiêng để xác định mảnh gãy, độ di lệch, khoảng cách rời xa của mảnh gãy. Đôikhiphảichụpphimdọcnếunghingờxươngbánhchègãy2mảnh.

Đôi khi phải chụp CT scaner để chẩn đoán dị tật bẩm sinh với một gãy

mới

    2.Chẩn đoán xácđịnh

    X-Quang thấy hình ảnh của gãy xương bánh chè.

    3.Chẩn đoán phânbiệt

     Phân biệt với dị tật bẩm sinh của xương bánh chè.

III.   PHỤC HỒI CHỨC NĂNG VÀ ĐIỀUTRỊ

1.  Nguyên tắc điều trị và phục hôi chứcnăng

-   Giảmđau.

-   Tăng cường tuầnhoàn.

-   Chống teo cơ, đặc biệt là cơ tứ đầuđùi.

-   Chống cứngkhớp.

-   Phục hồi chức năng dichuyển.

2.  Cácphươngphápvàkỹthuậtphụchồichứcnăng

2.1.          Giaiđoạnbấtđộngkhớpgối(vớiđiềutrịbảotồnvàsaumổbuộc

vòng chỉ thép có bó bột tăng cƣờng).

-                      Tập co cơ tĩnh trong nẹp, bột: đặc biệt là cơ tứ đầu đùi. Tập co cơ tĩnh  10 giây/ lần, ít nhất 10 lần/ngày.

-   Tậpchủđộngcáckhớptựdo:Háng,cổchânđểtăngcƣờngtuầnhoàn.

-                      Sau khi bột khô, cho bệnh nhân đứng dậy, tập đi với nạng, chân bệnh chịu một phần sứcnặng.

2.2.          Giai đoạn sau bất động: (Sau khi tháo bột hoặc tháo nẹp cố định khớpgối)

- Giảm đau, tránh co cứng khớp gối bằng nhiệt trị liệu, điện xung, điện phân thuốc qua khớp gối (với phẫu thuật buộc vòng chỉ thép chống chỉ định dùng sóng ngắn để điềutrị)                                                                         171