Bệnh nhân có triêu chứng của đau vùng CSTL và đau thần kinh tọa.

Đau dọc theo đường đi của thần kinh tọa, tùy theo rễ L4-L5 hay L5- S1, đau liên tục hay thành cơn, nghỉ ngơi giảm đau, khó đứng trên đầu ngón chân . Giai đoạn muộn có teo cơ, yếu cơ, hạn chế vận động, co cứng cơ cạnh sống.

-   Có dấu hiệu điểm đau Vallex, bấm chuông,Lasegue.

-   Phản xạ gân xƣơng giảm hay mất do tổn thương rễ L4, phản xạ gân gót giảm trong tổn thương rễS1

-   Các hình thức thoát vị đĩađệm:

+ Thoát vị đĩa đệm thành một khối do gập mạnh cột sống, có triệu chứng ép rễ đột ngột có liệt cơ và rối loạn cơ vòng.

+ Thoát vị đĩa đệm hai bên phía sau vòng sợi bị hư , nhân nhày chảy sang hai bên  nên bệnh nhân đau cả hai bên.

+ Thoát vị đa tầng là thoát vị nhiều đĩa đệm.

+ Thoát vị nhân nhầy bị kẹt, đau đột ngột, kèm theo đau thần kinh hông

to.

1.2.  Chỉ định xét nghiệm cận lâmsàng

-    Xquangthườngquycộtsốngthắtlưngthẳngvànghiêng(tamchứng Barr): gãy góc cột sống thắt lưng, xẹp đĩa đệm, mất đường cong sinh lý.

-   Chụp Xquang bao rễ với  thuốc cản quang cóiod.

-   Chụp cắt lớp, kém chính xác hơnMRI.

-   Điệncơgiúppháthiệntổnthươngcácrễthầnkinh

+ Chụp MRI : là xét nghiệm cao chính xác để chẩn đoán xác định vị trí  tổn thương trên hình ảnh phim chụp .Trên phim có thể xác định được thoát vị ra trước ,ra sau, sang hai bên hoặc thoát vị nội xốp, tương ứng với định khu trên lâmsàng.Cóthểthoátvịmộtvịtríhoặcđatầngnhiềuvịtrí,thườnggậpL5-S1.

Các chỉ số huyết học ít có thay đổi.

2.  Chẩn đoán xácđịnh

Chẩn đoán dựa vào: có 4/6 dấu hiệu sau.

-   Có yếu tố chấnthương.

-   Đaucộtsốngthắtlưngtheokiểurễdây.

-   Đau tăng khi gắngsức.

-   Nghỉ ngơi có đỡđau.

          -Có dấu hiệu bấmchuông.

          -Có dấu hiệuLasegue+.

Phim MRI có dấu hiệu thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng.

3.  Chẩn đoán phânbiệt

-   Đau các dây thần kinh của chidưới.

-   Đau khớp , khớp cùng chậu ,khớpháng.

-   Viêm cơ đáy chậu.

4.  Chẩn đoán nguyênnhân

-   Chấnthươngcộtsốngvùngthắtlưng.

-   Làm việc sai tưthế.

-   Thoáihóa,loãngxương,viêmthânđốt,hoặcđaulưngdocácbệnhkhớp

III.   PHỤC HỒI CHỨC NĂNG VÀ ĐIỀUTRỊ

1.  Nguyên tắc phục hồi chức năng và điềutrị

-   Thườngphốihợpđiềutrịthuốc,phụchồichứcnăngvàngoạikhoa.

-   Điều trị nội khoa tích cực trong vòng từ 1 đến 3 tháng bệnh nhân  không

có cải thiện  vẫn còn đau nhiều có chỉ định ngoại khoa.

2.  Cácphươngphápvàkỹthuậtphụchồichứcnăng

- Giai đoạn cấp:

+ Nằm nghỉ ngơi tại chỗ, trên đệm cứng

+ Điều trị Vật lý trị liệu bằng hồng ngoại, paraphin, siêu âm, sóng ngắn, điện phân, điện xung, giao thoa…

+ Bài tập nhẹ nhàng thụ động, chủ động, có kháng và co cơ đẳng trường.

-   Sau giai đoạn cấp, bệnh nhân đỡ đau: có thể điều trị thêm kéo giãn cột sốngthắtlưnggiatănglỗliênđốt,giảmchènéprễ

-   Các bài tập sau mổ thoát vi đĩađệm:

+ Sau phẫu thuật 1-7 ngày tập thở , ho, tập gồng cơ tứ đầu và các cơ chi

dưới.

           + Sau 2 tuần cho ngồi  với nẹp thắt lƣng,

           + Sau 3 tuần có thể ngồi thẳng.

           + Bệnh nhân phải mặc áo nẹp trong vòng 3 tháng.

- Hướng dẫn các bài tập tại nhà để giữ cột sống, tư thế lao động tốt.

3.  Các điều trịkhác

3.1.  Điều trị nộikhoa

-   Thuốc:

+Thuốc giảm đau theo bậc thang của WHO.

+ Thuốc chống viêm không steroid;

Diclofenac vien 50mg, 2 viên /ngày chia 2 lần hay dung ống tiêm bắp 15mg/ngày trong 2- 3 ngày đầu sau đó chuyển sang đường uống.

Meloxicam (Mobic) 2 viên 7,5mg/ngày sau ăn hoặc tiêm bắp 15mg/ngày  x3-5ngàyđầu,sauđóchuyểnsangđƣờnguống.

Pirocecam (Felden), Celecoxib (Cerebrex)…và các thuốc chống viêm bôi ngoài da.

+ Thuốc giãn cơ: Myonal, Mydocalm …

+ Thuốc điều  trị  triệu  chứng tác  dụngchậm   (Glucosamin,Viatril-S..), thuốc ức chế IL1 (Artroda) 1-2 viên/ngày.

+ Thuốc tăng dẫn truyền thần kinh: Galactamin

+ Tiêm Corticoid tại chỗ, tiêm phong bế ngoài màng cứng, tiêm khớp liên mấu.

-Thuốc tăng dẫn truyền thần kinh ( Nivalin 5mg).

3.2.  Điều trị giải ép đĩa đệm bằng Laser hay sóng Radio cao tần: hay áp dụng cho trường hợp nhẹ lồi đĩa đệm và thoát vị dưới dây chằng dọc sau. Có mộtsốtrườnghợpcóthểgâybiếnchứngviêmsốngđĩađệm.

3.3.  Can thiệp phẫu thuật: Chỉ sau khi điều trị nội khoa không kết quả, hay có liệt teo cơ, rối loạn cơ vòng, mục đích là giải ép thầnkinh.

-   Mổ hở có tỷ lệ thành công cao, phẫu thuật ít xâm lấn lối sau ,cổ điển.

-   Mổquakínhhiểnvicókếtquảtươngtựmổmở.

-   Mổ qua nội soi là phương pháp an toàn nhất hiện nay, mổ qua lối sau, tỷ lệ thành công cao không mất máu nhiều bệnh nhân đi lại sớm hơn. Có nhiều phươngphápnhưbơmximăngvàothânđốtsống…

+ Cắt đĩa sống vi phẫu.

+ Cắt đĩa sống hàn lien đốt.

+ Cắt nhân qua dao cắt đặc biệt

IV. THEO DÕI VÀ TÁI KHÁM

Giáo dục tư vấn các bài tập tốt cho cột sống, sửa chữa các tư thế xấu.

Định hướng nghề nghiệp thích hợp với tình trạng bệnh, kiểm tra chụp phim khám sức khỏe định kỳ cho người lao động, cần thiết có thể chụp MRI.