Bệnh nhân là B.V.C (70 tuổi) trú tại huyện Vĩnh Bảo, TP Hải Phòng. Gần đây, ông C. thường xuyên xuất hiện đau tức chân hai bên, đau nhiều khi đi lại vận động, có lúc chân tím lạnh đặc biệt là vùng bàn chân. Do tình trạng ngày càng nặng nề, đau chân liên tục khó khăn khi di chuyển nên được gia đình đưa đến khám tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Quảng Ninh. Qua thăm khám thấy mạch đùi hai bên yếu, chân lạnh, siêu âm kết hợp chụp cắt lớp dựng hình mạch phát hiện hình ảnh tắc nặng nề ngã ba chủ chậu, động mạch chậu gốc, chậu ngoài phải, các động mạch chậu bên trái đùi cũng xơ vữa hẹp nhiều. Các bác sĩ chẩn đoán bệnh nhân bị bệnh động mạch chi dưới mạn tính do hẹp ngã ba chủ chậu (hội chứng Leriche).

Đánh giá tình trạng tắc động mạch chi mạn tính hai bên nặng nề, nếu không xử trí kịp thời bệnh nhân sẽ không thể đi lại, gây viêm loét hoặc hoại tử hai chân do thiếu máu, ảnh hưởng tới cuộc sống sau này, vì vậy, các bác sĩ hội chẩn đa chuyên khoa Ngoại, Tim mạch, Gây mê hồi sức thống nhất phương án phẫu thuật bắc cầu nối thay thế động mạch chủ chậu bị tắc nghẽn, nhằm khơi thông máu xuống nuôi chi cho người bệnh.

Phẫu thuật bắc cầu động mạch chủ chậu bị hẹp tắc cho bệnh nhân 70 tuổi

Ê-kíp do Bs.CKII Phạm Việt Hùng – Trưởng khoa Ngoại phụ trách cùng các cộng sự trong khoa thực hiện phẫu thuật. Sau khi bác sĩ Phạm Thị Loan, khoa Gây mê hồi sức gây mê nội khí quản cho người bệnh, kíp mổ tiến hành bộc lộ đoạn động mạch chủ dưới và động mạch chậu hai bên, kiểm tra thấy ngã ba chủ - chậu xơ vữa kèm huyết khối bám thành gây hẹp gần hết ngã ba chủ chậu; động mạch chậu đùi hai bên xơ vữa cứng. Phẫu thuật viên tiến hành kẹp động mạch chủ dưới, mở động mạch chủ chậu, đùi hai bên để bóc lấy mảng xơ vữa gây hẹp, thực hiện nối bắc cầu động mạch chủ và động mạch đùi hai bên bằng đoạn mạch nhân tạo hình chữ Y, kiểm tra thấy mạch mới thông tốt, hai chân hồng ấm và bắt được mạch rõ.

Sau 2 giờ nỗ lực của ê-kíp, ca mổ diễn ra thành công. Đến nay, sau mổ ngày thứ nhất tình trạng sức khỏe bệnh nhân cải thiện đáng kể, ăn uống đi lại được, hết đau tê hai chân.

Động mạch chủ chậu bị tắc nghẽn được thay bằng đoạn mạch nhân tạo.

Bs.CKII Phạm Việt Hùng – Trưởng khoa Ngoại, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Quảng Ninh đánh giá: “Bệnh nhân C. bị tắc nặng nề ngã ba động mạch chủ chậu, vì vậy không thể can thiệp đặt stent do nguy cơ tái phát cao, chi phí tốn kém. Đây là bệnh nhân đã 70 tuổi nhưng thể trạng khá tốt, nên chúng tôi lựa chọn bắc cầu mạch theo giải phẫu để kết quả lâu dài tốt hơn. Trường hợp này thành mạch bị xơ vữa nhiều năm nên quá trình mổ đòi hỏi chúng tôi phải hết sức cẩn trọng, khéo léo với những đoạn dễ bị tổn thương khi làm nhiều miệng nối mạch máu. Bằng kinh nghiệm phẫu thuật mạch máu bài bản cùng sự phối hợp khẩn trương, nhịp nhàng giữa các khoa tim mạch, chẩn đoán hình ảnh, ngoại mạch máu và gây mê hồi sức đã giúp đôi chân của bệnh nhân phục hồi trở lại”.

Sau mổ ngày thứ nhất tình trạng sức khỏe bệnh nhân cải thiện đáng kể, ăn uống đi lại được, hết đau tê hai chân.

Bệnh động mạch chi dưới mạn tính là tình trạng bệnh lý của động mạch chủ và các động mạch chi dưới do lòng động mạch bị hẹp gây giảm tưới máu cơ và các bộ phận liên quan (da, thần kinh) phía dưới vùng cấp máu. Có nhiều nguyên nhân dẫn tới tình trạng bệnh lý này, trong đó xơ vữa động mạch chiếm hàng đầu. Hậu quả của bệnh động mạch chi dưới mạn tính ít gây tử vong, song nó ảnh hưởng rất nhiều tới cuộc sống, sinh hoạt và lao động của người bệnh, thậm chí có thể hoại tử chi buộc phải cắt cụt, nguy cơ tàn phế và trở thành gánh nặng cho gia đình, xã hội. 

Tùy vào giai đoạn bệnh mà bác sĩ chỉ định phương pháp điều trị phù hợp: sử dụng thuốc, can thiệp nội mạch hay phẫu thuật ngoại khoa. Phẫu thuật bắc cầu nối đi qua đoạn động mạch bị tổn thương là phương pháp kinh điển, hiệu quả lâu dài ở giai đoạn thiếu máu chi trầm trọng.

Bệnh viện Đa khoa tỉnh làm chủ và triển khai thường quy phẫu thuật bắc cầu nối thay đoạn mạch nhân tạo cho bệnh nhân bị thiếu máu chi mạn tính.

Phẫu thuật bắc cầu động mạch chủ là một kỹ thuật khó, chuyên sâu thường triển khai chủ yếu tại các bệnh viện tuyến trung ương có chuyên khoa sâu về mạch máu. Để triển khai được kỹ thuật này, ngoài trang thiết bị còn đòi hỏi đội ngũ bác sĩ giỏi chuyên môn, giàu kinh nghiệm trong lĩnh vực phẫu thuật mạch máu, bởi những bệnh nhân mắc bệnh lý này thường kèm theo rối loạn chuyển hóa, tăng huyết áp, đái tháo đường, hẹp động mạch vành, động mạch cảnh và nguy cơ chảy máu, tai biến mạch não, nhồi máu cơ tim... xảy ra trong và sau phẫu thuật là rất cao. 

Nhiều năm trở lại đây, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Quảng Ninh đã triển khai thường quy các kỹ thuật phẫu thuật bắc cầu nối động mạch chủ bằng mạch tự thân, mạch nhân tạo cho nhiều ca tắc động mạch chi mạn tính hay chấn thương mạch máu cấp tính… với kết quả khả quản, hồi phục tốt, biến chứng thấp. Việc Bệnh viện Đa khoa tỉnh Quảng Ninh triển khai thường quy các kỹ thuật cao, chuyên sâu trong lĩnh vực phẫu thuật mạch đã khẳng định năng lực chuyên môn, tay nghề trong lĩnh vực phẫu thuật mạch của đội ngũ bác sĩ của Bệnh viện Đa khoa tỉnh ngày càng thành thạo, chuyên nghiệp, luôn sẵn sàng cứu chữa những ca bệnh nặng nề, qua đó mang lại cơ hội điều trị, niềm hy vọng cho những bệnh nhân mắc các bệnh lý mạch máu nguy hiểm được điều trị ngay tỉnh nhà mà không phải chuyển lên tuyến trung ương, tiết kiệm chi phí, góp phần nâng cao thương hiệu Bệnh viện đa khoa hạng I tuyến cuối tỉnh./.

Hà Trang, phòng TT&HCQT