I. ĐẠI CƯƠNG

Cố  định cột sống vào cánh chậu là một  kỹ  thuật khó được áp dụng trong điều trị  tổn thương mất vững vùng bản lề cột sống thắt lưng và xương cùng, gặp trong chấn thương và bệnh lý. Chấn thương vùng cột sống thắt lưng  -  cùng là một chấn thương thường gặp trong bệnh cảnh đa chấn thương. Các khối u nguyên phát hoặc thứ phát tại vùng bản lề cột sống thắt lưng –xương cùng gây chèn ép thần kinh.

II. CHỈ ĐỊNH

- Chấn thương vỡ xương cùng

- Phẫu thuật trượt đốt sống thắt lưng cùng

- Phẫu thuật chỉnh vẹo cột sống thắt lưng cùng

-  Phẫu thuật giải ép rộng  vùng bản lề  cột sống thắt lưng cùng do chấn thương và bệnh lý

-  Khối u vùng bản lề  cột sống thắt lưng  –  xương cùng nguyên phát hoặc thứ phát

- Vẹo cột sống ngực – thắt lưng do bệnh lý thần kinh cơ

III. CHỐNG CHỈ ĐỊNH

- Vỡ cuống cung hoặc đường kính cuống không thích hợp

- Dị ứng với dụng cụ kim loại

- Loãng xương nặng

IV. CHUẨN BỊ

1.  Người thực hiện: Phẫu thuật viên là bác sĩ chuyên khoa  phẫu thuật cột sống, giải thích kỹ tình trạng bệnh của người bệnhcho gia đình.

2. Phương tiện: hệ thống nẹp vít, dụng cụ phẫu thuật chuyên khoa

3. Người bệnh: vệ sinh vùng mổ, nhịn ăn 6 giờ trước phẫu thuật

4. Hồ sơ bệnh án: theo quy định, ký cam đoan hồ sơ phẫu thuật

V. CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH

1. Vô cảm: Gây mê nội khí quản

2. Phẫu thuật:

- Tư thế: nằm sấp, độn gối kê ở ngực và vùng cánh chậu

- Rạch da: đường giữa từ vùng cột sống thắt lưng tới hết xương cùng

- Bộc lộ

- Phẫu tích nâng vạt cùng – thắt lưng lên trên và sang 2 bên

- Bộc lộ mỏm ngang các đốt sống thắt lưng và cùng chậu

-  Trong các tổn  thương khối u ranh giới khó phân biệt hơn nên cần thận trọng trong phẫu tích

- Đặt vít cố định cột sống thắt lưng và cánh chậu

- Đặt hệ thống thanh nối (Rod), chốt ốc khóa trong, kiểm tra bằng C-arm

- Giải ép

- Với chấn thương cột sống: giải ép vùng chèn ép thần kinh

- Với bệnh lý u: bộc lộ và cắt bỏ  toàn bộ  khối u vùng bản lề  thắt lưng  – cùng

- Lưu ý tổn thương ăn sâu vào rễ thần kinh và các tạng phía trước

- Đặt 01 dẫn lưu

- Đóng vết mổ theo các lớp giải phẫu

VI. ĐIỀU TRỊ SAU PHẪU THUẬT

1. Chăm sóc hậu phẫu

- Thay băng cách ngày

- Kháng sinh đường tĩnh mạch 7 ngày

- Rút dẫn lưu sau 48h

2. Phục hồi chức năng

- Lăn trở, thay đổi tư thế dự phòng loét tỳ đè, viêm nhiễm

- Tập vận động thụ động và chủ động sau mổ

VII. TAI BIẾN VÀ XỬ TRÍ

-  Tổn thương thần kinh: tủy, rễ, rách màng cứng do phẫu tích hoặc do vít (kiểm tra đặt lại vít, khâu phục hồi màng cứng).

- Rò dịch não tủy: điều trị nội khoa

-  Tổn thương tạng trong  ổ  bụng: tổn thương các tạng trong  ổ  bụng  (đại tràng, ruột non, tổn thương mạch máu chủ  chậu)  phẫu thuật  ổ  bụng nhằm giải quyết tổn thương

- Nhiễm khuẩn vết mổ: kháng sinh tĩnh mạch liều cao, chăm sóc vết mổ