I.   ĐẠICƯƠNG

-   Khớp gối là một khớp lớn của cơ thể, được giữ vững nhờ hệ thống các dây chằng, bao khớp, sụn chêm và các cơ bao bọc xung quanh nó. Dây chằng chéo trước có vai trò quan trọng cho việc giữ cho xương chày không bị trượt ra trướcsovớixươngđùikhikhớpgốivậnđộng.

-    Đứt dây chằng chéo trước là một thương tổn thường gặp mà nguyên nhân chủ yếu do các chấn thương thể thao, tai nạn giao thông, tai nạn lao động hay tai nạn sinh hoạt. Khi dây chằng chéo trước bị đứt, xương chày bị trượt ra trước so với xương đùi, khớp gối bị mất vững, người bệnh đi lại khó khăn. Tình trạng lỏng khớp kéo dài có thể dẫn đến các thương tổn thứ phát như rách sụn chêm, giãn dây chằng bao khớp, thoái hóakhớp.

II.   CHẨNĐOÁN

1.             Các công việc của chẩnđoán

1.1.  Hỏibệnh

Bệnh nhân được phẫu thuật tái tạo dây chằng chéo trước bao nhiêu ngày.

1.2.  Khámvàlượnggiáchứcnăng

Nếu sau mổ ngày thứ 2 trở đi, hướng dẫn bệnh nhân tập luyện theo liệu trình phục hồi chức năng.

Sau khi bệnh nhân hết thời gian nằm điều trị tại khoa phẫu thuật: Đánh giá độ sƣng nề khớp, biên độ vận động khớp, cơ lực chân phẫu thuật để đưa ra bài tập phục hồi chức năng cho phù hợp.

1.3.  Chỉ định xét nghiệm cận lâm sàng: Chỉ chụp lại MRI khớp gối khi cóchấnthươngkhớpgốilạihoặccódấuhiệulỏngkhớprõ.

2.  Chẩn đoán xác định: Dựa vào cách thức phẫuthuật.

III. PHỤC HỒI CHỨC NĂNG VÀ ĐIỀU TRỊ

1.  Nguyên tắc điều trị và phục hồi chứcnăng

Phẫu thuật nội soi tái tạo dây chằng chéo trước cho phép người bệnh tập PHCN sớm sau phẫu thuật, khớp gối nhanh chóng lấy lại được biên độ vận động như trước phẫu thuật, sức cơ hồi phục, đồng thời tránh teo cơ đùi.

2.  Cácphươngphápvàkỹthuậtphụchồichứcnăng

Bài tập gồm những giai đoạn như sau:

2.1.  Ngày 1 sau phẫuthuật

-   Tậplắc,diđộngxươngbánhchè

-    Mang nẹp đùi cẳng chân cố định sau mổ: tập dạng và khép chân, tập nângtoànbộchânlênkhỏimặtgiường,tậpvậnđộngcổchântrongnẹp.

-   Tập co cơ  tĩnh trong nẹp: tập gồng cơ đùi, cơ cẳng bànchân

-   Tháo nẹp ngày 3-4 lần, tập gấp duỗi gối chủ động có trợ giúp, gấp gối  <

60º.

       - Đeo nẹp liên tục cả ngày và đêm, kê cao chân phẫu thuật khi nằmnghỉ.

       - Bệnhnhâncóthểngồidậytrêngiường.

2.2Ngày 2 sau phẫuthuật

   - Tiếptụctậpcácbàitậptrênnhưngàythứnhất

      -  Mangnẹp:bệnhnhâncóthểtậpngồi,tậpđứngdậytỳnhẹxuốngchân

đau với trọng lượng bằng 50% trọng lượng cơ thể.

-   Sử dụng 2 nạng nách trợgiúp.

2.2.  Ngày 3 sau phẫuthuật

-   Tiếptụctậpcácbàitậpnhưngày1,2vớicườngđộtăngdần.

-   Tập vận động chủ động có kháng trở các khớp tự do tại chân phẫuthuật.

-   Bệnh nhân đi lại, sử dụng 2 nạng nách trợgiúp.

2.3.  Sau 1 tuần sau phẫuthuật

-   Có thể gấp gối đến90o.

-   Chịu trọng lượng trên chân phẫu thuật với cường độ tăng dần đến 100% trọnglƣợng.

-   Nếukhớpgốisưngđautănglên,ngưngtập,chườmlạnhkhớpgối.

-   Mang nẹp cố định gối 4 tuần.Sử dụng nạng nách 4-6tuần.

-   Sang tuần thứ 2: Khớp gối phải được duỗi hoàn toàn, gối phải gấp được 90 độ, sức cơ tứ đầu đùi phải đủmạnh.

2.4.  Từ tuần thứ 3 đến hết tuần thứ4

-   Tăngcườngtậpvậnđộngthụđộnggốiđểgốigấpdầntốiđađến120độ.

-   Tăng cường tập nâng chân, tập gấp duỗi gối chủ động tư thế ngồi (chưa có lực cản) để tăng sức cơ tứ đầuđùi.

-   Tậpđứngdồn100%trọnglượnglênchânphẫuthuật.

-   Tập đạp xe đạp tại chỗ không có lựccản.

-   Tập sức cơ tứ đầu đùi bằng cách dùng lực cản ở cẳng chân khi khớp gối duỗi dần từ 90 đến 60độ.

* Sau phẫu thuật 4 tuần phải đạt: tầm vận động khớp gối là 120 độ và có thể đứng được trên chân phẫu thuật với toàn bộ trọng lượng cơ thể.

2.5.  Từ tuần thứ 5 đến hết tuần thứ6

-   Tập gấp gối tích cực hơn để tăng tầm vận động củakhớp.

-   Tập nhún đùi (xuống tấn) trong giói hạn khớp gối duỗi dần từ 90 đến 40 độvàngượclại,tốcđộtăngdầntheothờigian.

-   Tậpbướclênvàbướcxuốngmộtbậcthang.

-   Tập sức mạnh cơ đùi bằng cách tập nâng đùi với tạ hoặc bao cát hoặc chunkhikhớpgốigấp90độvớitrọnglượngtăngdần.

-   Daymềmsẹomổ,tậpdiđộngxươngbánhchè.

2.6.  Từ tuần thứ 7 đến hết tuần thứ10

-   Tăng cường các bài tập trên để đạt được biên độ gấp duỗi khớp gối thụ động bìnhthường.

-   Bỏnẹp,tậpđibộtíchcựcvàtậpdángđibìnhthường.

-   Tậpbướclênvàbƣớcxuốngđến2-3bậcthang.

-   Tập nhún đùi với tầm vận động gấp duỗi gối tăng lên và tốc độ tăngdần.

-   Tập chạy trên đường bằngphẳng.

2.7.  Từ tuần thứ 11 đến tuần thứ16

-   Tăng cường các bài tậptrên.

-   Tậpcácbàitậptăngcườngsứcmạnhcơtứđầuđùivàcơchậuchày.

-   Tậpgấpduỗigốichủđộngphảiđạtbiênđộbìnhthường.

-   Vào tuần thứ 16 tầm vận động duỗi chủ động phải đạt duỗi hoàntoàn.

2.8.  Từ tháng thứ 5 đến hết tháng thứ6

- Tập các bài tập tăng cường sức mạnh cơ tứ đầu đùi và cơ chậu chày.

-   Tập chạy tốc độ tăng dần, tập lên xuống bậc thang tích cựchơn.

2.9.      Tháng thứ7

-   Bắt đầu làm quen các môn thể thao ưa thích nhưng với mức độ phù hợp. từ tháng thứ 8 trở đi mọi hoạt động nặng đều được tham gia, tập nhảy trên chân đượcphẫuthuật.Tậpluyệnvàthiđấuthểthaobìnhthường.

-   Các điều trịkhác

-   Điềutrị:Thuốcgiảmđauchốngviêmchốngphùnềtăngcường.

-    Vật lý trị liệu: vi sóng, điện phân thuốc, điện xung từ tuần thứ 2 sau phẫuthuật

-   Điều trị hỗ trợ: bằng các dụng cụ nạng, gậy, chun,tạ.

IV. THEO DÕI VÀ TÁI KHÁM

Sau phẫu thuật 2 tuần bệnh nhân được tái khám sau đó cứ 1 tháng được tái khám 1 làn đến khoảng thời gian 1 năm sau phẫu thuật.