III. PHỤC HỒI CHỨC NĂNG VÀ ĐIỀU TRỊ

1.  Nguyên tắc điều trị và phục hồi chứcnăng

Phẫu thuật nội soi tái tạo dây chằng chéo sau cho phép ngƣời bệnh tập PHCN sớm sau phẫu thuật, khớp gối nhanh chóng lấy lại được biên độ vận động như trước phẫu thuật, sức cơ hồi phục, đồng thời tránh teo cơ đùi.

2.  Cácphươngphápvàkỹthuậtphụchồichứcnăng

Bài tập phục hồi chức năng gồm những giai đoạn sau :

2.1.  Ngày 1 đến 2 sau phẫuthuật

-      Giảm đau và sưng nề khớp gối bằng chườm đá lạnh 20 phút/ lần, cách nhau mỗi3h.

-   Tập lắc, di động xương bánhchè.

-   Mang nẹp đùi cẳng chân cố định sau mổ : Tập dạng và khép khớp háng, tậpvậnđộngkhớpcổchâncáctưthế.Tậpkhoảng10độngtácmỗigiờtránhcục máuđông.Tậpnângtoànbộchânlênkhỏimặtgiƣờngcótrợgiúp.

-   Tập co cơ tĩnh trong nẹp : Tập cơ đùi và cơ cẳng bànchân.

-   Nẹpsửdụng4tới6tuầnđếnkhikiểmsoátđượccơlực.

2.2.  Từ ngày thứ 2 sau phẫu thuật: Bắt đầu tập đứng dậy với 2 nạng trợ giúp,chịu50%trọnglƣợngcơthểởchânphẫuthuật.

2.3.  Từ ngày thứ 3 tới 1 tuần sau phẫuthuật

-   Mục tiêu: Giảm sưng nề, giảm đau khớp gối, lấy lại tầm vận động khớp gối ở tư thếduỗi.

-    Tiếp tục tập các bài tập nhƣ ngày 1 & 2 sau phẫu thuật với cường độ tăng dần.

-   Đeo nẹp liên tục cả ngày vàđêm.

-   Tăngcườngkiểmsoátcơđùi,tậpmạnhsứccơHamstring.

-   Bệnh nhân đi lại sử dụng 2 nạng nách trợgiúp.

2.4.  Từ tuần thứ 2 đến hết tuần thứ4

-   Tiếp tục đeo nẹp duỗi gối và tập các bài tập trong nẹp. Tập nâng chân phẫu thuật vớinẹp.

-   Tháo nẹp 3 lần /ngày : Tập vận động gập gối thụ động đến60o

-   Đếntuầnthứ4gậpgốiđến90o .Vậnđộngthụđộngvàchủđộngcótrợgiúp.

-   Tập vận động duỗi gối từ 60º  đến 0º.

-   Kiểmsoáttậpvậnđộnglàmmạnhsứccơởtư thếgốiduỗihoàntoàn.

-   Chịumộtphầntrọnglượngtrênchânphẫuthuật.

-   Đi lại với nạng trợ giúp từ 4 tới 6tuần.

-   Nếukhớpgốisưngđau:Ngừngtập,chườmlạnhkhớpgối.

-   Sau tuần thứ 4 : khớp gối phải được duỗi hoàn toàn, gối gập 90º, sức cơ đùi phảimạnh.

2.5.  Từ tuần thứ 5 đến hết 6tuần

-   Tiếp tục các bài tập vận động trong nẹp và khi tháonẹp.

-   Duy trì duỗi khớp gối tốiđa.

-   Tập vận động gập gối 90º và gập hơn nữa đến 110º.

-   Tập duỗi gối chủ động từ 90º về 0º.

-   Tậpnângvàkhépkhớphángởtưthếduỗikhớpgốihoàntoàn.

-   Luôn đeo nẹp khi đi lại và khingủ.

-   Đilạivớinạngchịu75%trọnglượngcơthểtrênchânphẫuthuật.

-   Đến tuần thứ 6: bắt đầu bỏ nẹp đùi cẳngchân

-   Tập nhún đùi (xuống tấn) trong giới hạn khớp gối duỗi dần từ 90º về 0º vàngượclại,tốcđộtăngdầntheothờigian.

-   Tậpbướclênvàbướcxuống1bậcthang.

2.6.  Từ tuần thứ 7 đến hết tuần thứ10

-   Tập vận động gập gối tăng dần đến 120º . Gập gối hết tầm vận động đến 3 tháng saumổ.

-   Tập ngồi xổm đến 90º.

-   Nâng toàn bộ chân và khép háng ( tư thế duỗi gối hoàn toàn ) với tạ từ 1 đến 2kg.

-   Chịu hoàn toàn trọng lực lên chân phẫu thuật ở tuần thứ8.

-   Đạp xeđạp.

-   Tập lên xuống cầuthang.

-   Tập đibộ

2.7.  Từ tuần 11 đến tuần thứ16

-   Tăng cường các bài tậptrên.

-   Tậpgậpduỗikhớpgốichủđộngphảiđạtđƣợcbiênđộbìnhthường.

-   Tập chạynhẹ.

2.8.  Từ tháng thứ 5 đến hết tháng thứ6

-   Tậpcácbàitậptăngcườngsứcmạnhcơđùi.

-   Tập chạy tốc độ tăng dần : không nên chạy vòng hoặc xoay khớpgối.

-   Trở lại hoạt động thểthao.

2.9.  Từ tháng thứ7

-   Tiếptụccáchoạtđộngbìnhthường.

-   Hoạt động thể thao: chạy, nhảy và các hoạt độngkhác.

* Vật lý trị liệu:

-   Chườmlạnhkhớpgốiđến1tuầnsauphẫuthuật.

-   Sau 4 tuần phẫu thuật có cứng, dính khớp gối hoặc cơ lực đùi yếu có thể điều trị: sóng ngắn, hồng ngoại, điện phân, điện xung hoặc dòng thể dục kích thíchcơ.

-   Bệnh nhân có thể tập thểm bằng máy tậpkinetic.

3.  Các điều trịkhác

-   Băng chun gối, nạng, gậy, khung tậpđi.

-   Điềutrịthuốcbổxungkhikhớpgốibịsưngnề:

-   Thuốcgiảmđauchốngviêmchốngphùnềtăngcường

IV. THEO DÕI VÀ TÁI KHÁM

Giai đoạn đầu sau phẫu thuật 2 tuần bệnh nhân được tái khám sau đó cứ 1 tháng được tái khám 1 lần đến khoảng thời gian 7 tháng sau phẫu thuật bệnh nhân đã trở lại hoạt động sinh hoạt bình thường.