I.   ĐẠICƯƠNG

Chóp xoay (Rotator cuff) là nhóm gồm 4 cơ của khớp vai theo thứ tự từ trướcrasauđólà:cơdướivai,cơtrêngai,cơdướigaivàcơtrònbé.Nhómcác cơ nâng có tác dụng giữ vững khớp vai một phần không cho trật khớp và có nhiệm vụ cử động khớp vai. Chóp xoay khớp vai dễ bị viêm và đứt do khớp vai được sử dụng nhiều hoặc do chấn thương. Chóp xoay có thể bị rách ở bất kỳ vị trínàonhưnghaygặpráchcơtrêngai.

Có nhiều nguyên nhân gây viêm hay đứt chóp xoay:

-   Yếu tố cơ học (cử động của gân cơ trêngai).

-   Yếu tố mạch máu (giảm tƣớimáu).

-   Bệnh lý thoái hóa chóp xoay (viêm màng hoạt dịch gân gấp, bệnh lý gân thoáihóa,ráchchópxoaydodinhdưỡngchópxoay).

II.   CHẨNĐOÁN

1.  Các công việc của chẩnđoán

1.1.  Hỏibệnh

Khi có viêm hay rách chóp xoay, triệu chứng đầu tiên là đau ở vùng vai: cơn đau có đặc điểm lan lên cổ, lan xuống cánh tay. Đau vào ban đêm, đau khi nằm nghiêng bên vai đau. Bệnh lâu ngày dẫn đến rách chóp xoay làm bệnh nhân cử động vai khó khăn.

1.2.  Khámvàlượnggiáchứcnăng

Khi rách chóp xoay nặng,bệnh nhân không thể giơ tay lên đầu được hoặc khi giơ tay lên đầu được nhưng khi hạ xuống sẽ rơi tay đột ngột.

1.3.  Chỉ định xét nghiệm cận lâmsàng

Chụp XQ, chụp MRI hoặc chụp CT có bơm thuốc cản quang.

2.  Chẩn đoán xác định: Hình ảnh rách chóp xoay trên CT hoặcMRI.

III.   PHỤC HỒI CHỨC NĂNG VÀ ĐIỀUTRỊ

1.  Nguyên tắc phục hồi chức năng và điềutrị

Can thiệp sớm và tùy theo giai đoạn

2.  Cácphươngphápvàkỹthuậtphụchồichứcnăng Giai đoạn I: Tuần 1 sau phẫuthuật

*   Mụctiêu:

-   Kiểm soát sưng nề và giảmđau.

-   Bảo vệ và tránh làm hỏng các mũi khâu trongkhớp.

-   Bắt đầu vận động nhẹ nhàng tay vàvai.

*   Các kỹ thuật Phục hồi chức năng:

-   Vật lý trị liệu: Chườm đá lạnh vào khớp vai 10 đến 15 phút cách 2 giờ, sau đócóthểkếthợpđiềutrịbằnghồngngoại,visóng,điệnxung,điệnphânthuốc.

-     Treotaybằngtúitreotay:giữkhuỷuluônhướngratrước.

-   Vận động nhẹ nhàng khuỷu, cơ tay và các ngóntay.

-   Tập co cơ tĩnh toàn bộ tay phẫuthuật.

Giai đoạn II: Từ tuần thứ 2 đến tuần thứ 5 sau phẫu thuật:

Tiếp tục treo tay đến 4 tuần.

Bắt đầu tập vận động chủ động khớp vai : Đưa tay ra trước, ra sau, xoay trong, xoay ngoài khớp vai.

Tập vận động thụ động lấy lại tầm vận động khớp vai với cường độ tăng dần: Tập gập duỗi, dạng, khép vai.

Tránh xoay ngoài quá mức, chỉ tập chủ động. Tập mạnh sức cơ cánh tay với bài tập có sức cản. Giai đoạn III: Từ tuần thứ 5 đến tuần thứ 8

*   Mụctiêu:

-   Bảo vệ khớp vai, tránh các động tác quá mức cho dâychằng.

-   Tăng dần biên độ vận động khớpvai.

-   Bắt đầu các bài tập thểlực.

*   Các kỹ thuật Phục hồi chứcnăng:

-   Tiếp tục các bài tập vận động chủ động khớp vai để lấy lại tầm vận động củakhớp.

-   Tập thụ động với biên độ gập duỗi, dạng khép tăng dần, đưa dần khớp vai lên quá đầu. Tập dạng vai, tập xoay trong và xoay ngoài cánhtay.

-   Tập mạnh sức cơ đai vai, cánh tay bằng bài tập chủ động có sứccản.

-   Tập dụng cụ: Chun, quả tạ nhỏ (0.5 đến 1kg).

-   Tập các sinh hoạt hàng ngày với tay phẫuthuật.