Bệnh nhân là Đỗ Đình V. (75 tuổi) trú tại phường Hồng Gai, TP Hạ Long từng có tiền sử tai biến mạch máu não đã được điều trị ổn định 1 năm trước. Thời gian gần đây, bệnh nhân ở nhà thường xuyên đau đầu chóng mặt, mệt nhiều nên vào viện thăm khám. Kết quả chụp hình dựng mạch và siêu âm Doppler mạch cho thấy, bệnh nhân bị hẹp khít cả hai động mạch cảnh trong 2 bên kèm vôi hóa nhiều. Sau hội chẩn với các chuyên khoa Tim mạch, Ngoại, Chẩn đoán hình ảnh, các bác sĩ đánh giá với tình trạng hẹp khít như vậy có thể gây ra tắc mạch, nguy cơ nhồi máu não tái phát, nguy hiểm đến tính mạng, vì vậy bệnh nhân được chỉ định thực hiện phẫu thuật bóc tách nội mạc động mạch cảnh.

Kíp phẫu thuật tiến hành bóc tách nội mạch động mạch cảnh.

Dưới sự hướng dẫn của TS.BS Vũ Ngọc Tú – Bệnh viện đại học Y Hà Nội, kíp bác sĩ khoa Ngoại do bác sĩ Phạm Việt Hùng – Trưởng khoa Ngoại phụ trách đã tiến hành mở 5cm đường cổ bên để bộc lộ động mạch cảnh trái. Sau khi đặt cầu nối nuôi não tạm thời, phẫu thuật viên khéo léo mở động mạch cảnh và lấy bỏ khối xơ vữa trong lòng mạch, đồng thời dùng mảnh ghép nhân tạo vá để nới rộng lòng mạch tránh hẹp tắc về sau. Ca mổ diễn ra thành công sau 90 phút phẫu thuật, động mạch cảnh trái đã được loại bỏ mảng xơ vữa hoàn toàn và mở rộng lòng mạch bằng mảnh ghép nhân tạo giúp tái lập lưu thông dòng máu lên não.

Ths.Bs Phạm Việt Hùng, Trưởng khoa Ngoại, Bệnh viện Đa khoa tỉnh cho biết: “Bệnh nhân V. là trường hợp phức tạp, việc điều trị vô cùng khó khăn do hẹp khít nặng và vôi hoá động mạch cảnh cả hai bên. Nếu xử trí bằng can thiệp nong mạch và đặt stent đối với trường hợp tắc mạch phức tạp như bệnh nhân V. thì sẽ có nhiều nguy cơ như: hội chứng tăng tái tưới máu não gây phù não, xuất huyết não... hoặc nhồi máu não do cục nghẽn di chuyển trong quá trình can thiệp nên chúng tôi đã chỉ định phẫu thuật bóc từng bên để mang lại kết quả tối ưu, an toàn với mức chi phí phù hợp nhất cho người bệnh. Khi phẫu thuật bóc tách nội mạch động mạch cảnh trái, do hẹp tắc cả hai mạch nên kíp mổ đã sử dụng ống thông tưới máu nuôi não tạm thời để có thời gian xử trí tổn thương song vẫn đảm bảo cấp máu đầy đủ cho não trong suốt thời gian phẫu thuật. Việc mở rộng mạch cảnh kết hợp sử dụng mảnh ghép nhân tạo sẽ làm hạn chế tối đa khả năng tái hẹp sau mổ. Hiện sau 2 ngày bệnh nhân đã ổn định, dự kiến động mạch cảnh bên phải sẽ được mổ tái thông sau khoảng 1 tháng nữa”.

Động mạch cảnh hẹp tắc được phẫu thuật tái thông thành công.

Hẹp động mạch cảnh là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây đột quỵ. Nguyên nhân bệnh là do mảng xơ vữa phát triển dày lên từ thành mạch và làm giảm lưu lượng dòng máu tới não. Mảng xơ vữa có thể gây huyết khối tắc mạch tại chỗ hoặc di chuyển làm tắc mạch máu não. Mặc dù là bệnh lý tương đối phổ biến, nhiều nguy cơ, song rất ít bệnh nhân đến khám và điều trị nên thông thường khi phát hiện đã trong tình trạng hẹp tắc và vôi hoá nặng nề. Tùy theo mức độ hẹp và các triệu chứng mà bệnh nhân có thể được điều trị nội khoa, can thiệp đặt stent hoặc phẫu thuật bóc mảng xơ vữa gây hẹp.

Phẫu thuật bóc nội mạc là phương pháp điều trị mang lại hiệu quả lâu dài, chi phí thấp hơn đặt stent, tuy nhiên đây là kỹ thuật khó, đòi hỏi đội ngũ bác sĩ phải có kỹ năng tay nghề chuyên khoa sâu trong lĩnh vực phẫu thuật mạch cùng sự phối hợp điều trị nội khoa ở cả trước, trong và theo dõi sau mổ. Đây cũng là lần đầu tiên kỹ thuật này được triển khai thực hiện tại Quảng Ninh.

Việc triển khai thành công kỹ thuật này trong lĩnh vực phẫu thuật mạch máu tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh đã mở ra thêm nhiều cơ hội cứu sống bệnh nhân bị tắc mạch nặng, phức tạp do các tổn thương vôi hóa mà kỹ thuật can thiệp thông thường khó có thể mang lại kết quả tối ưu, góp phần bổ sung và hoàn thiện thêm các kỹ thuật điều trị, giúp người bệnh được thụ hưởng đầy đủ các kỹ thuật điều trị hiệu quả nhất ngay tại địa phương mà không phải lên tuyến trung ương./.

Hà Trang - Bs.Phạm Hùng