I. NGUYÊN LÝ

Kỹ thuật sàng lọc kháng thể bất thường được dựa trên nguyên lý của phản ứng ngưng kết, phản ứng giữa kháng nguyên và kháng thể sẽ xảy ra nếu trong huyết thanh của người bệnh, sản phụ và người hiến máu có các kháng thể đặc hiệu với các kháng nguyên tương ứng có trên bề mặt các hồng cầu sàng lọc kháng thể bất thường.

II. CHỈ ĐỊNH

Xét nghiệm sàng lọc kháng thể bất thường được chỉ định trong những trường hợp sau:

- Xét nghiệm cho người hiến máu;

- Xét nghiệm cho người bệnh mà trong quá trình điều trị được tiên lượng sẽ phải truyền máu;

- Xét nghiệm định kỳ cho người bệnh đã được truyền máu nhiều lần (7 ngày làm xét nghiệm một lần).

III. CHỐNG CHỈ ĐỊNH

Không có chống chỉ định.

IV. CHUẨN BỊ

1. Người thực hiện

Bác sĩ; cử nhân; kỹ thuật viên; điều dưỡng trung học.

2. Phương tiện - Hóa chất

2.1. Trang thiết bị:

Máy ly tâm chuyên dụng Scangel.; Máy ủ chuyên dụng Scangel.; Tủ lạnh dựng sinh phẩm, Máy ly tâm ống thẳng.

2.2 Dụng cụ:

Ống nghiệm thủy tinh: 12x75mm; Giá cắm ống nghiệm; Khay men hình chữ nhật: 25x30 cm; Cốc thủy tinh có mỏ loại 500 ml; Bút marker; Pipette tự động, đầu côn các loại.

2.3 Thuốc thử và hóa chất:

Nước muối sinh lý 0,9%; Nước cất, Bộ panel hồng cầu sàng lọc kháng thể bất thường của Viện Huyết học Truyền máu trung ương; Tấm gelcard AHG (Coombs) và tấm gelcard Neutral.

2.4. Mẫu bệnh phẩm:

- Ống máu chống đông bằng EDTA: 2 ml.

- Ống máu không chống đông: 5 ml.

2.5. Vật tư tiêu hao:

Sổ ghi kết quả; Phiếu xét nghiệm; Mũ giấy; Khẩu trang; Găng tay; Quần áo công tác. Phiếu xét nghiệm sàng lọc kháng thể bất thường.

3. Thời gian làm xét nghiệm:60 phút

V. CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH

1. Chuẩn bị dụng cụ, hóa chất, sinh phẩm

2. Nhận bệnh phẩm và phiếu yêu cầu làm xét nghiệm sàng lọc kháng thể bất thường cho người bệnh:  Kiểm tra và đối chiếu các thông tin của người bệnh trên ống máu và phiếu xét nghiệm. Kiểm tra số lượng, chất lượng mẫu máu.

3. Chuẩn bị mẫu huyết thanh và hồng cầu panel sàng lọc kháng thể bất thường 0,8%:  Ly tâm ống máu không chống đông của người bệnh để tách huyết thanh (2000 vòng/phút x 3 phút). Chuẩn bị hồng cầu sàng lọc kháng thể bất thường và hồng cầu người bệnh 0,8% trong dung dịch LISS (1.000 µl dung dịch LISS và 10 µl hồng cầu khối O₁, O₂ và O₃ và hồng cầu khối của bệnh nhân).

4. Các bước tiến hành kỹ thuật

a. Sàng lọc kháng thể bất thường ở điều kiện nhiệt độ phòng 22^oC:

- Bước 1:Đánh số thứ tự từ O₁ đến O₃ và một để làm chứng tự thân lên tấm gelcard nước muối (O₄). ghi thông tin bệnh nhân và ngày làm xét nghiệm lên tấm gelcard.

- Bước 2:Mở tấm bảo vệ phủ lên các cột gel theo đúng quy định.

- Bước 3:Nhỏ lần lượt 50 µl dung dịch hồng cầu panel sàng lọc kháng thể bất thường 0,8% (O₁, O₁ và O₃) đã chuẩn bị ở trên vào các giếng gelcard tương ứng thứ tự.

- Bước 4:Nhỏ 50 µl dung dịch hồng cầu bệnh nhân 0,8% đã chuẩn bị ở trên vào giếng gelcard tự chứng (O₄).

- Bước 5:Nhỏ thêm 25 µl huyết thanh của người bệnh vào tất cả các giếng gelcard trên.

- Bước 6:Ủ tấm gelcard ở nhiệt độ phòng trong vòng 15 phút.

- Bước 7:Ly tâm tấm gelcard trong 10 phút bằng máy quay ly tâm gelcard chuyên dụng.

- Bước 8:Đọc kết quả theo hướng dẫn của công ty sản xuất sinh phẩm.

b. Sàng lọc kháng thể bất thường ở 37^oC và kháng globulin người:

- Bước 1:Đánh số thứ tự từ O₁ đến O₃ và 1 giếng tên người bệnh lên tấm gelcard AHG. ghi thông tin bệnh nhân và ngày làm xét nghiệm lên tấm gelcard.

- Bước 2:Mở tấm bảo vệ phủ lên các cột gel theo đúng quy định.

- Bước 3:Nhỏ lần lượt 50 µl dung dịch hồng cầu panel sàng lọc kháng thể bất thường 0,8% đã chuẩn bị ở trên vào các giếng gelcard tương ứng đã được đánh số thứ tự từ O₁ đến O₃.

- Bước 4:Nhỏ 50 µl dung dịch hồng cầu bệnh nhân 0,8% đã chuẩn bị ở trên vào giếng gelcard O₄.

- Bước 5:Nhỏ thêm 25 µl huyết thanh của người bệnh vào tất cả các giếng gelcard trên.

- Bước 6:Ủ tấm gelcard ở 37^oC 15 phút bằng máy ủ gelcard chuyên dụng.

- Bước 7:Ly tâm tấm gelcard 10 phút bằng máy ly tâm chuyên dụng.

- Bước 8:Đọc kết quả theo hướng dẫn của công ty sản xuất sinh phẩm.

VI. NHẬN ĐỊNH KẾT QUẢ

- Nếu phản ứng ngưng kết với 1 hoặc cả 2, 3 hồng cầu panel sàng lọc kháng thể bất thường, ngưng kết với 1 trong 3 điều kiện nhiệt độ và/hoặc cả 3 điều kiện, nhiệt độ: Kết quả xét nghiệm sàng lọc kháng thể bất thường dương tính.

- Nếu phản ứng không ngưng kết với cả 3 hồng cầu panel sàng lọc kháng thể bất thường, với cả 3 điều kiện, nhiệt độ: Kết quả xét nghiệm sàng lọc kháng thể bất thường âm tính.

Những điểm cần chú ý khi làm xét nghiệm:

- Thực hiện kiểm chứng theo quy định của Thông tư số 26/2013/TT-BYT ngày 16/9/2013 của Bộ Y tế về Hướng dẫn hoạt động truyền máu.

- Đọc kỹ và tuân thủ đúng các bước tiến hành kỹ thuật theo hướng dẫn của nhà sản xuất sinh phẩm hiện đang sử dụng;