Siêu âm nội soi là kỹ thuật chẩn đoán tiên tiến, hiện đại được ứng dụng thường quy tại các trung tâm nội soi, thăm dò chức năng lớn trên cả nước và đã được triển khai tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Quảng Ninh từ tháng 6/2018 mang lại hiệu quả cao, chẩn đoán nhanh, chính xác đối với các bệnh lý về đường tiêu hóa, mật, tụy, các tổn thương niêm mạc và ngoài niêm mạc ống tiêu hóa. Sự kết hợp giữa nội soi và siêu âm bằng đầu dò siêu âm được gắn ở đầu dây nội soi tiêu hoá đã giúp phát hiện những khối u có nguy cơ ung thư ngay từ khi mới nằm ở lớp niêm mạc, những vị trí sâu trong ổ bụng hay đánh giá được mức độ xâm lấn.

Các bác sĩ khoa Thăm dò chức năng triển khai kỹ thuật mới cho bệnh nhân

Tuy nhiên, kỹ thuật siêu âm nội soi đơn thuần chưa thể giúp bác sĩ xác định chắc chắn đó là khối u lành hay ác tính để đưa ra phác đồ điều trị tốt nhất. Vì vậy, khoa Thăm dò chức năng Bệnh viện Đa khoa tỉnh Quảng Ninh đã tiếp tục hoàn thiện kỹ thuật này bằng việc thực hiện chọc hút tế bào bằng kim nhỏ dưới sự hướng dẫn của siêu âm nội soi (EUS-FNA) lấy bệnh phẩm để làm tế bào học. Điều này có ý nghĩa lớn, giúp bệnh nhân không phải làm nhiều xét nghiệm mà vẫn có kết quả sớm và chính xác nhất, tiết kiệm chi phí, không mất nhiều thời gian chờ đợi chẩn đoán, tăng cơ hội điều trị bệnh với tỷ lệ phục hồi cao.

Điển hình như trường hợp của bệnh nhân Đặng Thị N. (79 tuổi) trú tại phường Quang Hanh, TP Cẩm Phả nhập viện trong tình trạng đau thượng vị liên tục 2 ngày không dứt, hoa mắt chóng mặt, đau tức ngực, không sốt, đi ngoài phân đen. Qua kết quả nội soi dạ dày các bác sĩ phát hiện một khối u kích thước lớn. Song dựa vào kết quả trên, bác sĩ điều trị chưa thể đánh giá được sự bất thường hay mức độ xâm lấn của khối u tại vị trí này. Khoa Thăm dò chức năng đã thực hiện chọc hút tế bào bằng kim nhỏ dưới sự hướng dẫn của siêu âm nội soi nhằm có đánh giá chính xác nhất về tính chất của khối u.

Khối u trong dạ dày của bệnh nhân N. qua hình ảnh nội soi và siêu âm được bác sĩ chọc sinh thiết lấy tổ chức và dàn tiêu bản trên lam kính để gửi tế bào học

Kíp can thiệp khoa Thăm dò chức năng gồm bác sĩ Đoàn Ngọc Thủy – Trưởng khoa, bác sĩ Nguyễn Văn Vĩnh cùng các điều dưỡng, kỹ thuật viên trong khoa tiến hành gây mê, đưa ống nội soi có đặt đầu dò siêu âm đến thân vị dạ dày phát hiện một khối u lớn lan xuống hang và môn vị, bề mặt nhẵn giữa có loét, trên hình ảnh thấy khối giảm âm không đồng nhất, kích thước khá lớn (51,9x35,2mm). Khối u xuất phát từ lớp thứ 4 (lớp cơ thành dạ dày), chưa phá vỡ thanh mạc dạ dày, không xâm lấn sang các tạng lân cận. Sau đó, kíp can thiệp đã sử dụng kim FNA cỡ 25G chọc và hút tế bào khối u, dàn tế bào trên lam kính và gửi khoa Giải phẫu bệnh làm tế bào học và Cell Block.

Đánh giá trường hợp của bà N., bác sĩ Nguyễn Văn Vĩnh - khoa Thăm dò chức năng, Bệnh viện Đa khoa tỉnh cho biết: “Quá trình thăm khám ban đầu và nội soi, chúng tôi phát hiện một khối u lớn trong dạ dày nghi ngờ là u GIST. Vì vậy, bệnh nhân cần làm thêm phương pháp cận lâm sàng khác để có được chẩn đoán chính xác. Khoa Thăm dò chức năng đã ứng dụng kỹ thuật chọc hút tế bào bằng kim nhỏ dưới sự hướng dẫn của siêu âm nội soi cho bệnh nhân N. để đánh giá toàn diện về kích thước, ranh giới, mức độ xâm lấn, các nguy cơ xảy ra, nhất là việc xác định chính xác đó là khối u lành hay ác tính, từ đó giúp bác sĩ điều trị có phác đồ xử trí tốt nhất trước khi phẫu thuật. Đây là thủ thuật xâm lấn nên kíp can thiệp luôn kiểm soát chặt chẽ mọi yếu tố nguy cơ, đảm bảo yêu cầu kỹ thuật, thực hiện trong môi trường vô trùng, không gây nguy hiểm cho người bệnh”.

Không chỉ áp dụng được cho những trường hợp có khối u dạ dày như bệnh nhân N. mà kỹ thuật chọc hút tế bào bằng kim nhỏ dưới hướng dẫn của siêu âm nội soi còn chỉ định cho kết quả tốt với các khối u có kích thước khác nhau, khối u nằm dưới niêm mạc vùng thực quản, dạ dày, tá tràng, các bệnh lý về tụy và đường mật… Đây là kỹ thuật xâm lấn tối thiểu, an toàn, hiệu quả cao, ít biến chứng.

Kíp can thiệp đặt kim FNA cỡ 25G vào giữa khối u và chọc sinh thiết lấy tổ chức

Bác sĩ Đoàn Ngọc Thuỷ - Trưởng khoa Thăm dò chức năng, Bệnh viện Đa khoa tỉnh cho biết: “Trước đây với kỹ thuật siêu âm nội soi có thể đánh giá giai đoạn hay phát hiện sự xâm lấn của khối u tới các lớp biểu mô và cơ quan xung quanh, tuy nhiên chưa có cơ sở để khẳng định đây là u lành hay là ung thư đường tiêu hóa nên nhiều trường hợp phải thực hiện phẫu thuật lấy bệnh phẩm mới có thể xác định.

Nhờ việc triển khai hoàn thiện kỹ thuật siêu âm nội soi kết hợp sinh thiết xuyên thành bằng kim nhỏ đã giúp định vị đúng nơi tổn thương, lấy được tổ chức bệnh phẩm chính xác nhất, hạn chế tối đa việc lấy nhầm ở vị trí lành hay hoại tử, dẫn đến chẩn đoán sai lầm cho người bệnh. Đặc biệt, chỉ với kỹ thuật này đã có thể phát hiện sớm những tổn thương ác tính trước phẫu thuật, từ đó bác sĩ trực tiếp điều trị có căn cứ xây dựng phác đồ tối ưu nhất cho người bệnh. Hiện Bệnh viện Đa khoa tỉnh Quảng Ninh là một trong số ít bệnh viện tuyến tỉnh trên cả nước triển khai hiệu quả kỹ thuật này cũng như sở hữu dàn siêu âm nội soi thế hệ mới, tân tiến nhất hiện nay”.

Sự trang bị đầy đủ về hệ thống máy móc, trang thiết bị siêu âm nội soi đồng bộ, hiện đại cùng đội ngũ bác sĩ, kỹ thuật viên giỏi chuyên môn, giàu kinh nghiệm được đào tạo chuyển giao kỹ thuật bài bản từ các bệnh viện hàng đầu tuyến trung ương chính là cơ sở để Bệnh viện Đa khoa tỉnh Quảng Ninh tiếp tục ứng dụng hiệu quả và làm chủ kỹ thuật chọc hút tế bào bằng kim nhỏ dưới hướng dẫn của siêu âm nội soi (EUS-FNA).

Việc triển khai thường quy kỹ thuật này sẽ là một bước tiến mới trong chuyên ngành nội soi tiêu hóa của Bệnh viện Đa khoa tỉnh nói riêng và của ngành y tế Quảng Ninh nói chung, khắc phục những hạn chế của phương pháp chẩn đoán cận lâm sàng khác, bổ sung hữu hiệu cho kỹ thuật siêu âm nội soi, giúp bệnh nhân được tiếp cận với kỹ thuật hiện đại nhưng không tốn kém chi phí, nâng cao chất lượng khám chữa bệnh, tạo niềm tin cho những bệnh nhân trên địa bàn tỉnh được chẩn đoán và điều trị kịp thời ngay tại đây./.

Hà Trang