I. ĐẠI CUƠNG

Kéo khung Halo được  ứng dụng cho nhiều  mục đích trong điều trị  kể  cả  trước mổ và sau mổ. Việc lắp đặt đòi hỏi những kỹ  năng và hiểu biết về bệnh lý và giải phẫu vùng được găm đinh và kéo Halo. Trong và sau khi tiến hành cần đánh giá được tình trạng cột sống cổ và chăm sóc được hệ thống khung Halo.

II. CHỈ ĐỊNH

-  Người bệnh  chấn thương cột sống cổ  như: chấn thương cột sống cổ  C1 kiểu Jefferson, gãy mỏm nha loại 2 hoặc 3, gãy Hangman loại 2

-  Chấn thương gãy cột cột sống ở người bệnh Viêm cột sống dính khớp

-  Kéo nắn hoặc bất động cột sống trước mổ  như:  kéo khung halo trong chỉnh vẹo 2 đường (kéo sau khi lấy đĩa làm lỏng đường trước), áo Halo trong chấn thương cột sống cổ nặng chờ đợi phẫu thuật …

-  Bất động cột sống sau mổ ghép xương, nhiễm trùng hoặc lấy u

III. QUY TRÌNH KỸ THUẬT

1.  Chuẩn bị người bệnh

-  Vệ  sinh vùng găm đinh, có thể  cạo tóc những vị  trí đánh dấu sẽ  găm đinh  ở phía sau và 2 bên đầu.

-  Giải thích bệnh và phương pháp điều trị  cho  người bệnh  và gia đình, các nguy cơ xẩy ra và mục đích của phương pháp

-  Ký cam đoan hồ sơ

2.  Tư thế

-  Kéo halo điển hình được thực hiện ở tư thế nằm ngửa

-  Có thể  tiến hành  ở  tư thế  ngồi với những chấn thương vững hoặc không chấn thương cột sống (vẹo cột sống)

-  Nẹp cổ  cứng (collar) phải được giữ  nguyên cho đến khi hoàn thành cố  định trên khung Halo.

3.  Quy trình kéo bao gồm các bƣớc tiến hành lắp Khung Halo

Bƣớc 1: Lắp vòng Halo và găm đinh

-  Xác định cỡ  vòng đầu, đường kính loại nhỏ  từ  48  –  58 cm, loại to từ  58  –  66 cm. Chọn vòng đầu nhỏ  nhất nhưng đảm bảo khoảng cách từ  vòng tới đầu ít nhất 1cm. Tuy nhiên hiện tại không có nhiều cỡ được sủ dụng.

-  Xác định vị trí găm đinh thích hợp:

  Đinh phía trước:

-  Vị trí an toàn đặt đinh: trước bên, trên cung mày 1cm và 2/3 ra phía ngoài của viền ổ mắt (tránh thần kinh và mạch máu)

-  Các cấu trúc cần tránh  ở  vùng này (từ  giữa  sang bên): Xoang trán, thần kinh trán trong, thần kinh trên ổ mắt, thần kinh gò má thái dương, động mạch thái dương, cơ thái dương.

  Đinh phía sau:

-  Vị  trí: Phía sau bên sọ  não,  ở  các vị  trí 4 giờ  và 8 giờ  hoặc bắt chéo đối bên với đinh phía trước, trên vành tai

-  Vùng này không có cấu trúc đặc biệt nào cần phải tránh

  Cạo tóc ở vị trí găm đinh phía sau và sát khuẩn bằng Betadine hoặc cồn

  Yêu cầu người bệnh nhắm mắt và thư giãn cơ mặt

  Giữ  các đinh thẳng hàng và duy trì được vị  trí khung Halo: trên cung mày 1cm, trên vành tai và dưới đường kính vòng đầu lớn nhất

  Tê tại chỗ  vị  trí sẽ  găm kim (Lidocaine 1% + epinephrine), chọc kim qua lỗ  định hướng trên khung Halo, tê đến màng xương

  Thông thường khung Halo sẽ được cố định bằng 4 đinh ghim

  Không cần rạch da tại vị trí găm kim và nó cũng không để lại sẹo

  Các đinh nên được ghim cùng lúc để  giữ  vị  trí khung Halo và cân bằng lực tác động lên các đinh. Ghim đồng thời xuyên qua da, qua phần mềm đến xương sọ  và đến khi đạt được lực ghim đủ  sẽ  tự  động dừng ghim lại (với hệ  thống khung Halo có mũ đinh ghim an toàn hạn chế lực).

  Đinh được cố  định vào xương sọ, siết chặt núm vặn trên đinh đẻ  cố  định ghim vào vòng Halo.

Bƣớc 2: Lắp áo

  Chọn cỡ áo thích hợp dựa trên đường kính của lồng ngực, chiều cao người bệnh và dưới mũi ức 5cm

  Giữ cổ nằm trên 1 đường thẳng

  Nghiêng người hoặc nâng thân mình để cho phép lắp nửa áo sau

  Lắp nửa áo trước và buộc cố định vào nửa sau

  Cố định các thanh dọc trên áo vào khung Halo

Bước 3: Bình chỉnh cấu trúc

  Mỗi thanh dọc ở  phía sau được gắp với thanh dọc cùng bên  ở  phía trước bằng các anh ngang qua điểm nối trên vòng Halo. Nới lỏng tất cả  các khớp nối trong cấu trúc để cho phép sắp xếp thích hợp vị trí của các thanh nối với vòng Halo

  Cố định cân đối giữa cấu trúc bên trái và bên phải

  Siết chặt tất cả  các mối nối  ở  các thanh nối và áo nhằm đảm bảo không làm lỏng cấu trúc

  Chỉ khi hoàn thành cố định cấu trúc khung áo Halo mới có thể tháo Collar

  Cấu trúc thẳng hàng đầu  -  cổ  -  ngực nhằm mục đích: giữ  cho tổn thương thẳng trục, mang lại sự  thoải mái cho  người bệnh, giữ  được các chức năng của  người bệnh, đặc biệt là thị lực bình thường và khả năng nuốt bình thường.

Bƣớc 4: Theo dõi

Ngay sau lắp Halo

  Chụp X quang để đánh giá đường cong cột sống cổ và/ hoặc sự thẳng hàng của tổn thương vỡ. Phim nghiêng là tiêu chuẩn quan trọng.

  Nếu được có thể  cho  người bệnh  ngồi để  đánh giá sự  thẳng hàng của cổ  ngực, độ vững chắc của cấu trúc và sự thoải mái của người bệnh

Theo dõi ngắn

  Đánh giá tình trạng tri giác và lâm sàng

  Chụp phim X quang hoặc cắt lớp vi  tính nhằm đánh giá đinh gim và tình trạng cột sống cổ.

  Siết lại đinh ghim sau 24 giờ lắp khung Halo. Siết lại các mấu nối tại các khớp nối trên áo và hệ thống thanh nối.

4.  Chăm sóc sau mổ, tai biến và xử trí Chăm sóc sau mổ

-  Siết lại đinh ghim sau 1 tuần lắp khung Halo

  Thay đinh ghim và chuyển đinh ghim sang vị  trí mới nếu có tình trạng nhiễm khuẩn hoặc nếu siết đinh không chặt

-  Chăm sóc vị trí đinh ghim 2 lần 1 ngày

  Quan sát vị trí đinh ghim: giả mạc, chảy nước, sưng nề, đỏ

  Vệ sinh bằng oxy già

  Báo cáo các thay đổi cho cho bác sỹ và điều dưỡng chăm sóc

-  Giáo dục người bệnh tự chăm sóc bản thân

Tai biến và xử trí

-  Đinh gim quá sâu qua 2 bản xương sọ.

Tình huống này có thể  xẩy ra với hệ  thống Halo không có tay vặn vít có kiểm

soát lực. Khi xẩy ra, theo dõi sát tri giác, chụp CT scanner sọ não đánh giá.

-  Tổn thương mạch máu và thần kinh khi găm đinh không quan tâm giải phẫu.

-  Băng ép chặt cầm máu và điều trị theo dõi tổn thương thần kinh sau.

-  Loét da vùng tỳ đè 2 vai khi lắp áo để kéo. Cần đặt đệm bông giảm lực tỳ đè.

-  Hệ  thống khung không chắc hoặc di lệch. Chúng ta cần tiến hành chỉnh và siết lại bộ khung, chụp lại để đánh gía đường cong cột sống.