1. Chọc dò túi cùng sau Là một thủ thuật nhằm xác định túi cùng Douglas có dịch, máu hay mủ

1.1. Chỉ định

- .  Nghi thai ngoài tử cung vỡ

 - .  Lấy dịch ổ bụng làm xét nghiệm

 - .  Nghi có ổ áp xe phần phụ hoặc áp xe Douglas

1.2. Chuẩn bị

+ . Tư vấn: cho người bệnh biết các bước tiến hành

 + . Động viên, hỗ trợ tinh thần, vệ sinh cơ quan sinh dục ngoài và đi tiểu tiện

 - .  Dụng cụ:

+ . Bộ khám phụ khoa

 + . Các dung dịch sát khuẩn

+ . Lidocain, nước cất

+ . Bơm tiêm 10 - 20 ml, kim chọc dò tủy sống

 - .  Nhân lực: nên có người phụ cho người làm thủ thuật 1

.3.Kỹ thuật tiến hành

- .  Người bệnh nằm theo tư thế phụ khoa

 - .  Sát khuẩn rộng vùng âm hộ

 - .  Đặt mỏ vịt (có thể dùng van âm đạo) tiếp tục sát khuẩn phần trong âm đạo và túi cùng sau

- .  Dùng kìm Pozzi kẹp mép sau cổ tử cung, kéo nhẹ theo hướng ra ngoài và lên trên, bộc lộ túi cùng sau âm đạo

 - .  Lắp kim vào bơm tiêm

- .  Chọc nhanh kim vào túi cùng sau ở dưới mép sau cổ tử cung (thường không cần phải gây tê)

- .  Kéo nòng bơm tiêm từ từ để hút dịch ở túi cùng Douglas. Nếu:

+ . Hút ra được máu đen loãng, không đông, có thể là chảy máu trong do thai ngoài tử cung

+ . Hút ra được máu nhưng để bên ngoài một lúc thì đông, có thể đã chọc vào mạch máu. Nếu cần có thể chọc lại lần nữa theo hướng khác

+ . Hút ra dịch vàng, trong và không phải máu. Có thể đó là thai ngoài tử cung chưa vỡ hoặc viêm tử cung

 - .  Nếu hút ra mủ, thì lưu kim lại tại chỗ, tiến hành mở túi cùng để dẫn lưu mủ và gửi xét nghiệm

2. Mở túi cùng sau Mở túi cùng sau âm đạo là phẫu thuật rạch niêm mạc âm đạo vào phúc mạc làm cho âm đạo thông với ổ bụng

2.1. Chỉ định

- .  Dẫn lưu túi mủ phần phụ hoặc áp xe Douglas

2.2. Chuẩn bị

- .  Người bệnh:

+ . Động viên, hỗ trợ tinh thần, vệ sinh khu vực cơ quan sinh dục ngoài và đi tiểu tiện

+ . Thụt tháo phân

+ . Khám hai tay phối hợp để xác định khối mủ: vị trí, kích thước. Có thể làm siêu âm để xác định các tính chất của khối mủ

 - .  Dụng cụ:

+ . Bộ khám phụ khoa

 + . Các dung dịch sát khuẩn (betadin), kẹp Kelly to, kẹp Allis, kéo, dao phẫu thuật, gạc, gạc dài, ống dẫn lưu bằng nhựa có đường kính từ 1 - 1,5 cm

+ . Bơm tiêm 10 - 20 ml, kim chọc dò tủy sống, lidocain, nước cất

 - .  Nhân lực: cần có hai người

2.3. Kỷ thuật tiến hành

- .  Người bệnh nằm theo tư thế phụ khoa

- .  Sát khuẩn rộng âm hộ, trải khăn phẫu thuật

- .  Đặt van âm đạo, tiếp tục sát khuẩn phần trong của âm đạo và chú ý túi cùng sau - .  Dùng kìm Pozzi kẹp vào mép sau của cổ tử cung kéo nhẹ ra ngoài và lên trên, bộc lộ túi cùng sau của âm đạo

- .  Gây tê tại chỗ với lidocain tại vị trí chọc, có trường hợp phải gây mê toàn thân - .  Chọc kim vào túi cùng sau phía dưới mép sau cổ tử cung, nhẹ nhàng đưa kim vào ổ mủ, vừa đưa vào sâu vừa hút. Khi hút được mủ thì giữ nguyên vị trí kim để làm mốc rạch

- .  Dùng kẹp Allis kẹp vào niêm mạc của âm đạo (vào vùng định rạch) để tạo một nếp gấp dọc trước – sau

 - .  Dùng kéo hay dao phẫu thuật cắt hay rạch sát vào bờ trên của kim

 - .  Dùng kéo đầu tù khép kín đưa vào lỗ rạch, và rút ra để ở tư thế mở. Đầu mũi kéo sẽ làm cho lỗ rạch rộng hơn, mủ chảy ra. Có thể dùng đầu ngón tay để phá vỡ những ngóc ngách của ổ áp xe, đồng thời ấn tử cung qua thành bụng để mủ chảy ra ngoài

 - .  Đưa ống dẫn lưu qua vết rạch, cố định vào phía ngoài của thành âm đạo

 - .  Rút ống dẫn lưu khi không còn mủ chảy ra