I. MỤC ĐÍCH

Mô tả quy trình tiến hành các bước theo dõi và trả kết quả cấy máu bằng máy cấy máu tự động BACTEC 9050 cho nhân viên khoa Vi sinh thực hiện

II. PHẠM VI ÁP DỤNG

Quy trình này áp dụng cho các nhân viên phòng nuôi cấy, khoa Vi sinh, Bệnh viện đa khoa tỉnh Quảng Ninh.

III. TÀI LIỆU VIỆN DẪN

• Diagnostic Microbiology – 4^thEdition – Washington, Philadelphia
• Bactec Model 9050 operation manual Text book
• Kỹ thuật xét nghiệm Vi sinh lâm sàng (Nhà xuất bản Y học, 2006).

IV. TRÁCH NHIỆM

Nhân viên xét nghiệm khoa vi sinh- Bệnh viện đa khoa tỉnh Quảng Ninh có trách nhiệm thực hiện theo đúng quy trình

Người thực hiện: cán bộ xét nghiệm đã được đào tạo và có chứng chỉ hoặc chứng nhận về chuyên nghành vi sinh, làm việc tại khoa Vi sinh- Bệnh viện đa khoa tỉnh Quảng Ninh

V.ĐỊNH NGHĨA, THUẬT NGỮ, CHỮ VIẾT TẮT

Giải thích thuật ngữ

• Không áp dụng

Từ viết tắt

• SOP     =          Quy trình chuẩn (Standard of Procedure)
• KXN   =          Khoa Xét nghiệm
• BA      =          Thạch máu
• CA      =          Thạch sô cô la
• UTI     =          Thạch Uri select 4
• CHR   =         Thạch Chromatic detection

VI. NGUYÊN LÝ

- Chai cấy máy được theo dõi hang ngày nhờ hệ thống cấy máu tự động BACTEC 9050. Hệ thống này chứa tối đa 50 chai máu, máy tự động ủ và lắc liên tục.

- Trong môi trường cấy, khi có sự hiện diện của vi sinh vật trong mẫu, chúng sẽ thực hiện quá trình trao đổi chất, thải khí Carbonic (CO₂) vào môi trường, lượng CO₂ này phản ứng với một chất nhuộm được gắn trong bộ phận cảm biến ở mỗi đáy chai (sensor). Phản ứng này điều chỉnh lượng ánh sáng được hấp thu bởi một bộ phát quang trong sensor và đèn huỳnh quang trong máy quét 10 phút 1 lần vào lớp màng đáy chai để phát hiện nồng độ CO₂. Phần Photo Detector đo mức phát quang tương ứng với hàm lượng CO₂ vi sinh vật thải ra môi trường. Sau đó, hàm lượng CO₂ này được máy phiên dịch cho ra kết quả dựa theo thông số mẫu dương tính đã được cài trước.

VII. TRANG THIẾT BỊ VÀ VẬT TƯ

Thiết bị

• Máy cấy máu BACTEC 9050
• Tủ an toàn sinh học
• Tủ ấm Memmert
• Tủ ấm CO₂
• Kính hiển vi

Dụng cụ

• Đèn cồn
• Que cấy
• Giấy xét nghiệm
• Dầu soi

Hóa chất, thuốc thử

• Chai cấy máu F plus
• Đĩa BA, CA, UTI hoặc CHR
• Các môi trường, hóa chất cho định danh vi khuẩn
• Bộ thuốc nhuộm Gram

VIII. NỘI DUNG

Nhập chai vào máy

• Sau khi máu tĩnh mạch được lấy vào chai cấy máu, Ghi tên, tuổi, khoa phòng, mã bệnh phẩm lên chai cấy máu và vào sổ theo dõi;
• Ấn nút mở máy (chỉ mở máy khi dứt tiếng nhạc);

+ Mở cửa buồng máy;

+ Quét mã vạch chai cấy máu;

+ Điền các thông tin theo chỉ dẫn;

+ Cho chai vào vị trí được chọn;

+ Chọn OK;

+ Đóng cửa, máy sẽ tự động theo dõi và đọc kết quả liên tục 10 phút/lần;

Sau một thời gian nhất định

•  Máy sẽ báo dương hoặc âm tùy bệnh phẩm có hay không có vi khuẩn.

IX. DIỄN GIẢI KẾT QUẢ

Máy báo dương:

•  Mở cửa buồng máy, lấy chai báo dương, quét mã vạch, nhấn “OK”, lấy chai máu ra khỏi máy cấy máu, đóng của buồng nuôi cấy;
• Đối với các chai máu dương, cấy ra đĩa thạch máu bằng bơm tiêm 1ml vô trùng và phết lam nhuộm Gram:

+ Nếu là trực khuẩn hoặc cầu trực khuẩn Gram (-): cấy ra thạch UTI hoặc CHL, BA

+ Nếu là cầu khuẩn Gram (+) xếp chuỗi: làm test Optochin,

+ Nếu là cầu khuẩn Gram (+) xếp đám nghĩ đến tụ cầu: làm đông huyết tương,

+ Nếu là nấm: cấy ra thạch Sabouraud,

•  Báo sơ bộ cho lâm sàng và định danh tiếp sau khi để các test trên vào tủ ấm.

   Đối với chai cấy máu âm tính: (thường sau 5 ngày nuôi cấy):

• Vào sổ
• Trả kết quả: âm tính (sau 5 ngày nuôi cấy)

X. KIỂM TRA CHẤT LƯỢNG

- Chỉ sử dụng chai cấy máu con hạn sử dụng và được bảo quản đúng quy định, không sử dụng những chai mất nắp, nứt, mất mã vạch...

- Các môi trường nuôi cấy phải kiểm tra hàng tuần trước khi sử dụng

- Máy cấy máu được kiểm tra định kỳ và đảm bảo điều kiện vận hành cho máy: nhiệt độ phòng: 18,3 – 31,6⁰ C, độ ẩm phòng: 10 – 90%, điện lưới ổn định

- Nhiệt độ trong máy cấy máu BACTEC đảm bảo 35 – 37⁰ C

• Kết quả QC phải có sự ghi chép

XI. AN TOÀN

• Phải cẩn thận khi tay tiếp xúc với mẫu bệnh phẩm và thực hiện đúng qui trình.
• Xử lý tất cả các bệnh phẩm tránh lây nhiễm.

XII. HỒ SƠ LƯU

- Nếu yêu cầu cấy tìm nấm thì các qui trình thực hiện như trên nhưng nếu chai cấy máu báo âm tính thì vẫn phải cấy ra thạch máu và thạch Sabouraud và theo dõi tiếp 5 này nữa mới được trả âm tính.

XIII. TÀI LIỆU LIÊN QUAN

• Không áp dụng