I.ĐẠI CƯƠNG :

Suy gan cấp là 1 tình trạng bệnh lí phức tạp xuất hiện sau 1 tác động có hại đến gan, đặc trưng bởi vàng da, rối loạn đông máu và bệnh lí não gan tiến triển trong 1 thời gian ngắn ở bệnh nhân trước đó có chức năng gan bình thường. Tỉ lệ sống sót thay đổi từ 20-90% tùy nghiên cứu. Mục đích chính của điều trị suy gan cấp là kiểm soát phù não và điều trị hỗ trợ suy đa cơ quan cho đến khi sự tái sinh gan xuất hiện trở lại.

II. CHẨN ĐOÁN :

1. Chẩn đoán xác định :

a. Triệu chứng lâm sàng :

- Đặc trưng : vàng da, mệt mỏi, buồn nôn

- Phân chia của Lucke và Mallory : chia làm 3 giai đoạn :

+ Tiền triệu là giai đoạn chưa có vàng da.

+ Giai đoạn trung gian đánh dấu bằng sự xuất hiện của vang da.

+ Giai đoạn cuối với biểu hiện của bệnh lí não gan

- Phân loại lâm sàng kinh điển : dựa vào khoảng cách từ khi biểu hiện vàng da đến khi xuất hiện bệnh lí não.

+ Suy gan tối cấp : 7 ngày

+ Suy gan cấp : 8-28 ngày.

+ Suy gan bán cấp : 5-12 tuần.

- Bệnh lí não gan : đóng vai trò trung tâm trong chẩn đoán suy gan cấp được chia thành 4 độ :

+ Độ I: thay đổi trạng thái tình cảm, giảm tập trung và giảm chức năng tâm thần vận động, có thể kích thích được.

+ Độ II: chậm chạp, ứng xử không phù hợp, còn khả năng nói.

+ Độ III: thẫn thờ, mất định hướng, kích động.

+ độ IV: hôn mê, có thể còn đáp ứng với kích thích đau.

b. Xét nghiệm : không có xét nghiệm nào là đặc hiệu.

+ Tăng billirubin : nếu tăng >250Mmol/l chứng tỏ bệnh nặng.

+ AST và ALT hueeyts tương phản ánh tổn thương tế bào gan.

+ PT là yếu tố xác định mức độ nặng.

+ Hạ đường máu, natri máu, magnesi máu, kiềm hô hấp, toan chuyển hóa.

2. Chẩn đoán nguyên nhân:

- Do virus : viêm gan A,B,C ( rất hiếm gặp ), E, non-A non-B, Cytomegalovirus, Herpes simplex virus, EBV, thủy đậu.

- Thuốc: thường gặp paracetamol,halothan, isoniazid, rifampicin, NSAID, sulfonamide, flutamid, sodium valproat, carbamazepin, allopurinol, ketoconazol, IMAO, thuốc chống nấm,…

- Nhiễm trùng huyết và suy đa tạng : khoảng 25% bệnh nhân.

- Chuyển hóa : bệnh Wilson, hội chứng Reyes.

- Tim mạch : hội chứng Budd-Chiari.

- Các nguyên nhân khác : gan nhiễm mỡ cấp trong thai kì, u limpho, thuốc nam,…

3. Biến chứng :

- Nhiễm trùng: viêm phúc mạc tự phát do vi khuẩn, nhiễm khuẩn huyết là nguyên nhân tử vong của 11% trường hợp suy gan cấp.

- Biến chứng thần kinh: bệnh não gan.

- Biến chứng hô hấp: chủ yếu do nhiễm trùng hay ARDS.

- Biến chứng tim mạch: tụt HA, sốc.

- Biến chứng suy thận:

+ Do tổn thương thế bào thận, hoại tử ống thận.

+ Hội chứng gan - thận.

- Biến chứng chuyển hóa : toan chuyển hóa, hạ Natri máu, hạ glucose máu, hạ kali máu.

- Rối loạn đông máu gây xuất huyết nội tạng.

III. ĐIỀU TRỊ :

1. Các biện pháp hồi sức cơ bản :

- Đầu cao 45⁰

- Tôn trọng trục đầu - cổ - thân.

- Theo dõi tri giác và đường kính đồng tử.

- Đặt nội khí quản nếu cần, thông khí cho nhược thán.

- Chống phù não : manitol 20% : 0,4g/kg

- Bù nước điện giải, thuốc vận mạch nếu cần.

- Lọc ngoài thận.

- Dự phòng kháng H2, ức chế bơm proton, chống cháy máu tiêu hóa.

- Cung cấp glucose máu theo giờ.

- Bilan dịch vào ra.

2. Điều trị theo nguyên nhân

- Ngộ độc paracetamol ( và suy gan cấp tính khác ) : N-acetyl cystein 300mg/kg/20 giờ.

- Bệnh lí tự miễm dịch : dùng corticoid

- Thuốc kháng virus.

- Đình chỉ thai nghén ( gan nhiễm mỡ cấp nặng, hội chứng HELLP…)

- Điều trị nên tránh :

+ Thuốc hướng thần benzodiazepine, thuốc an thần kinh làm hôn mê nặng lên, không cho phép theo dõi bệnh não liên quan đến suy gan.

+ Truyền các yếu tố đông máu ( trừ khi có biến chứng chảy máu ).

3. Hỗ trợ ngoài cơ thể:

- ở các bệnh viện có điều kiện trang thiết bị và kĩ thuật thì có thể thực hiện gan nhân tạo, thay huyết tương chờ tế bào gan hồi phuck hoặc gép gan.