I. ĐẠI CƯƠNG
- Insulin là một hormon được tiết ra liên tục 24h bởi tế bào bêta tuyến tụy,
được tiết nhiều nhất vào sau bữa ăn.
- Insulin là một Protein nên bị phá hủy ở đường tiêu hóa, do vậy insulin
không được sử dụng bằng đường uống
- Tác dụng chính của Insulin là thúc đẩy sự vận chuyển Glucose qua màng
tế bào.
- Hiện nay trên thị trường có nhiều loại Insulin với thời gian tác dụng khác
nhau: Nhanh, thường, trung bình, kéo dài.
- Liều lượng và đường dùng do bác sỹ điều trị quyết định
II. CHỈ ĐỊNH
- Đái tháo đường typ 1, đái tháo đường thứ phát
- Đái tháo đường typ 2 khi:
+ ĐH lúc đói > 15 mmol hoặc có Ceton niệu (+), ceton máu tăng
+ Chấn thương, stress, nhiễm trùng, phẫu thuật, dùng corticoid
+ Suy gan, suy thận.
+ Dùng thuốc uống không kiểm soát được đường máu
- Đái tháo đường có thai không kiểm soát được bằng chế độ ăn.
III. CHỐNG CHỈ ĐỊNH
- Dị ứng, mẫn cảm với Insulin
IV. CHUẨN BỊ
1. Ngƣời thực hiện
01 nhân viên y tế hoặc bản thân người bệnh đã được hướng dẫn tiêm Insulin
2.Phƣơng tiện
+ Xylanh 1ml hoặc bút tiêm Insulin
+ Insulin
+ Bông cồn
3.Cách lấy Insulin
3.1. Cách lấy Insulin không trộn: (Gồm 10 bƣớc)
Bƣớc 1: Rửa tay bằng xà phòng
Bƣớc 2: Trộn đều Insulin bằng cách lăn tròn lọ thuốc trong lòng bàn tay
hoặc lắc nhẹ.
Bƣớc 3: Bật nắp nhựa bảo vệ phía trên nắp lọ bằng cao su
Bƣớc 4: Vệ sinh trên nút lọ (Phía phần nút cao su) bằng cồn
Bƣớc 5: Tháo bỏ nắp bảo vệ trên kim tiêm insulin; hút vào bơm tiêm một
lượng khí đúng bằng lượng Insulin cần lấy.
Bƣớc 6: Đâm kim qua nút cao su theo chiều thẳng đứng; đẩy lượng khí vào
lọ Insulin.
Bƣớc 7: Lộn ngược lọ thuốc; một tay giữ lọ Insulin; tay kia kéo nhẹ Piston.
Lúc này Insulin sẽ được kéo vào bơm tiêm; lấy đủ lượng insulin là X đơn vị. 218
Bƣớc 8: Kiểm tra insulin trong lọ xem có không khí không? Nếu có, nhẹ
nhàng đẩy piston đưa một phần insulin trở lại lọ; sau đó nhẹ nhàng kéo piston ra,
lượng Insulin lại được lấy bù vào đủ.
Bƣớc 9: Rút kim ra khỏi lọ; kiểm tra xem đã đủ liều insulin chưa?
Bƣớc 10: Đậy nắp kim, chuẩn bị tiêm.
3.2. Cách lấy Insulin có trộn
- Nguyên tắc trộn insulin:
Nguyên tắc 1: Hai loại Insulin phải do cùng một hãng sản xuất.
Nguyên tắc 2: Insulin nhanh lấy trước, bán chậm hoặc chậm lấy sau
Nguyên tắc 3: Không nên trộn Insulin người và động vật với nhau.
Nguyên tắc 4: Nồng độ của 2 loại insulin phải giống nhau
- Năm bước trộn insulin:
Bƣớc 1: Sát trùng cả hai lọ bằng cồn
Bƣớc 2: Chọc kim với Y đơn vị khí vào lọ insulin có tác dụng dài hơn;
bơm khí vào nhưng không lấy Insulin vào bơm tiêm; rút kim ra khỏi lọ.
Bƣớc 3: Chọc kim với X đơn vị khí vào lọ insulin có tác dụng nhanh; bơm
khí vào lọ; đảo ngược lọ và lấy đủ X đơn vị Insulin vào bơm tiêm; bảo đảm
không có không khí trong bơm tiêm.
Bƣớc 4: Trộn insulin nhẹ nhàng ở lọ có tác dụng bán chậm cho đến khi
chắc chắn insulin trong lọ đã được trộn đều.
Bƣớc 5: Đảo ngược lọ; nhẹ nhàng kéo piston và lấy đủ Y đơn vị insulin ở
lọ insulin có tác dụng bán chậm hoặc chậm; không để insulin tràn vào lọ; lượng
insulin lúc này là: T= X+Y
V. CÁC BƢỚC TIẾN HÀNH
1.Tƣ thế ngƣời bệnh
Nằm hoặc ngồi
2. Kỹ thuật tiêm
2.1. Đƣờng vào
- Tiêm tĩnh mạch hoặc pha truyền tĩnh mạch:
Chỉ được sử dụng trong bệnh viện và được thực hiện bởi nhân viên y tế
Chỉ được dùng cho insulin regular
- Tiêm bắp hoặc tiêm dưới da: Tiêm bắp giúp insulin được hấp thu và có tác
dụng nhanh hơn nhưng không phải là đường dùng phổ biến mà thường dùng
đường dưới da.
2.2. Chọn vị trí tiêm: Các vị trí khác nhau sẽ làm cho insulin vào máu với tốc
độ nhanh chậm khác nhau:
- Vùng bụng: Insulin vào máu nhanh nhất
- Vùng mặt ngoài cánh tay: Insulin vào máu chậm hơn so với vùng bụng
- Vùng mông và mặt ngoài đùi
2.3. Các nguyên tắc cần nhớ khi tiêm
Nguyên tắc 1: Ở mỗi vị trí tiêm, da phải được giữ sạch, cơ bắp và lớp mỡ
dưới da vùng này phải hoàn toàn bình thường. Đây là điều kiện để Insulin được
hấp thu tốt. 219
Nguyên tắc 2: Các vị trí đều phải được sử dụng luân chuyển.
Nguyên tắc 3: Nếu sử dụng từ 2 mũi tiêm trở lên trong một ngày, phải
tiêm vào các vị trí ở các vùng khác nhau. Khi tất cả các vị trí trong vùng đã sử
dụng hết mới chuyển sang vùng khác.
2.4. Các bƣớc tiến hành tiêm Insulin
Bƣớc 1: Chọn vị trí tiêm và sát trùng nơi tiêm bằng bông cồn 70o C.
Bƣớc 2: Làm căng bề mặt da vùng sát trùng; đâm nhanh kim thẳng đứng
vuông góc với mặt da (90o ).
Bƣớc 3: Đẩy piston để thuốc vào cơ thể
Bƣớc 4: Rút kim theo chiều thẳng đứng như khi đâm vào, không chà xát
lại nơi đã tiêm.
Người ta còn một cách tiêm khác, đó là phương pháp kéo da. Trong
phương pháp này, sau khi sát trùng, dùng một tay kéo nhẹ vùng da, nhanh chóng
đẩy kim tiêm một góc từ 45 o – 90 o so với mặt da.
VI. TAI BIẾN VÀ XỬ TRÍ
Hạ đƣờng huyết: Tùy mức độ hạ đường huyết cho người bệnh ăn hoặc
uống một lượng khoảng 15 g carbonhydrat hoặc truyền glucose ưu trương tĩnh
mạch.
Nhiễm trùng nơi tiêm: Kháng sinh
Loạn dƣỡng mỡ dƣới da tại điểm tiêm: hoặc lớp mỡ dưới da bị teo lại
hoặc tại nơi tiêm tạo thành cục. Để phòng tránh cần phải tuân thủ chặt chẽ các
nguyên tắc cần nhớ khi tiêm insulin đã được nói ở trên.Lọ insulin đang dùng
không nên để trong tủ lạnh.