Banner
Banner dưới menu

HIV/AIDS VÀ THAI NGHÉN

(Cập nhật: 30/11/2017)

HIV/AIDS VÀ THAI NGHÉN

KHÁI NIỆM
 
HIV (Human immunodeficiency virus) là virus gây suy giảm miễn dịch ở người, tấn công hệ thống miễn dịch của cơ thể, tiêu hủy dần các tế bào miễn dịch tạo thuận lợi cho các nhiễm trùng cơ hội, rối loạn thần kinh, và các khối u gây tử vong cho người bệnh.
 
AIDS (acquired immunodeficiency syndrom): hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải là hội chứng nặng nề, giai đoạn muộn của bệnh do HIV gây nên.
 
Các phương thức lây truyền:
 
- Quan hệ tình dục: quan hệ đồng giới và khác giới.
 
- Đường máu: truyền máu bị nhiễm (95%), nghiện ma túy dùng cùng bơm
 
tiêm (0,67%), cán bộ y tế bị kim châm (0,4%).
 
+ Từ mẹ sang con: lây truyền HIV từ mẹ sang con (LTMC) là sự lây truyền từ người mẹ bị nhiễm HIV sang trẻ sơ sinh trong các giai đoạn mang thai (trong tử cung), quá trình chuyển dạ, cho con bú. Nếu không được điều trị dự phòng, tỷ lệ lây truyền HIV từ mẹ sang con là khoảng 25-40%.
 
2. CHẨN ĐOÁN
 
Các giai đoạn lâm sàng: 4 giai đoạn
 
Giai đoạn sơ nhiễm: hội chứng giả bệnh tăng bạch cầu đơn nhân nhiễm trùng hoặc giả cúm: sốt, đau đầu, mệt mỏi, đau cơ. Sưng hạch ở cổ, nách. Phát ban dạng sởi hoặc sẩn ngứa trên da, viêm màng não nước trong. Những biểu hiện này sẽ hết trong vòng 7-10 ngày
 
Giai đoạn suy giảm miễn dịch sớm (số lượng TB CD4 > 500 TB/ ml): người bệnh không có biểu hiện gì trên lâm sàng nhưng trong máu có HIV và trở thành nguồn lây cho người khác. Giai đoạn này kéo dài từ 5-20 năm hoặc lâu hơn.
 
Giai đoạn suy giảm miễn dịch trung gian (200 < CD4 < 500 TB/ml): sốt kéo
 
dài trên 38o C, sụt cân dưới 10% trọng lượng cơ thể mà không có lý do. Viêm da, niêm mạc miệng, sẩn ngứa, viêm nang lông, zona ở da.
- Giai đoạn suy giảm miễn dịch nặng nề (TB CD4 < 200 TB/ml: nguy cơ nhiễm trùng cơ hội nặng hoặc u ác tính của AIDS. Hội chứng suy mòn: sút cân trên 10% trọng lượng cơ thể, sốt, tiêu chảy kéo dài. Viêm phổi do Pneumocystis carinii, Toxoplasma não, nấm thực quản, lao ngoài phổi, Kaposi sarcoma….
 
Xét nghiệm:
 
Xét nghiệm HIV: phát hiện các kháng nguyên hoặc kháng thể liên quan đến HIV trong mẫu bệnh phẩm.
 
+ Phương pháp gián tiếp: test nhanh (Determine HIV-1/2, Oralquick HIV 1&2, HIV Spot, Genie I HIV1/HIV2). Miễn dịch men ELISA. Western Blot: xét nghiệm khẳng định, miễn dịch điện di, độ đặc hiệu cao do xác định được các kháng thể đặc hiệu của các kháng nguyên khác nhau của HIV. Ngoài ra còn có xét nghiệm kháng thể huỳnh quang gián tiếp (IFA) và miễn dịch kết tủa phóng xạ (RIPA).
 
Phương pháp trực tiếp: phát hiện trực tiếp HIV thông qua tìm kháng nguyên P24 của virus, tìm gen của virus HIV là ARN hay AND của tiền virus, nuôi cấy phân lập virus
 
Các phương cách xét nghiệm HIV tại Việt Nam, phụ thuộc vào mục tiêu:
 
Phương cách I (áp dụng cho công tác truyền máu): dương tính với 1 trong các thử nghiệm như ELISA, SERODIA, hay thử nghiệm nhanh.
Phương cách II (áp dụng cho giám sát trọng điểm): dương tính cả 2 lần xét nghiệm bằng 2 loại sinh phẩm với nguyên lý và chuẩn bị kháng nguyên khác nhau.
 
Phương cách III (áp dụng cho chẩn đoán các trường hợp nhiễm HIV): dương
 
tính với cả 3 lần xét nghiệm bằng 3 loại sinh phẩm với nguyên lý và chuẩn bị kháng nguyên khác nhau. Nếu kết quả không đồng nhất, phải xét nghiệm lại hoặc gửi mẫu máu xét nghiệm nơi khác.
 
- Chẩn đoán HIV ở trẻ em sinh ra từ mẹ nhiễm HIV.
 
Tất cả trẻ em này xét nghiệm phát hiện kháng thể đều cho kết quả dương tính.
 
Kháng thể HIV của mẹ tồn tại lâu dài ở trẻ nhỏ, với trẻ không bị nhiễm HIV, lượng kháng thể này mất dần và sẽ hết vào tháng 9 đến trước 18 tháng tuổi. Trẻ ≥18 tháng tuổi, xét nghiệm kháng thể dương tính theo phương thức III nghĩa là trẻ đã bị nhiễm HIV. Chẩn đoán bằng xét nghiệm trực tiếp HIV PCA-AND để phát hiện tiền virus ở trẻ 6 tuần tuổi có hiệu quả cao.

1. Dự phòng

2. Phòng tránh

3. Can thiệp cho phụ

4. Các dịch vụ

sớm lây truyền

mang thai

nữ nhiễm HIV mang

chăm sóc, hỗ trợ

HIV cho phụ

ngoài ý muốn

thai

và điều trị thích

nữ

cho phụ nữ

 

hợp cho cặp mẹ và

 

nhiễm HIV

 

con sau sinh

 

 

 

 

-Thông tin, giáo

-Tư vấn và cung

-Chăm sóc thai nghén

-Các dịch vụ can

dục và truyền

cấp các biện

-Tư vấn và xét nghiệm

thiệp cho bà mẹ .

thông thay đổi

pháp tránh thai.

-Đánh giá giai đoạn

-Các dịch vụ can

hành vi .

-Tư vấn xét

lâm sàng và miễn dịch

thiệp cho trẻ phơi

-Tư vấn và XN

nghiệm HIV

-Điều trị DPLTMC

nhiễm .

HIV cho phụ nữ

-Tư vấn thực

-Thực hành sản khoa

-Các dịch vụ can

-Khuyến khích

hiện tình dục an

an toàn.

thiệp cho trẻ nhiễm

trì hoãn quan hệ

toàn

-Điều trị cho trẻ sinh

HIV.

tình dục đối với

 

ra từ bà mẹ nhiễm

 

thanh thiếu niên

 

HIV.

 

-Thực hành tình

 

-Tư vấn nuôi dưỡng

 

dục an toàn

 

trẻ sau sinh

 

-Phát hiện sớm

 

 

 

và điều trị kịp

 

 

 

thời các nhiễm

 

 

 

khuẩn lây truyền

 

 

 

qua đường tình

 

 

 

dục

 

 

 

 

 

 

 
3. CÁC CAN THIỆP LÂY TRUYỀN HIV TỪ MẸ SANG CON: 4 thành tố
3.1. Sử dụng thuốc kháng retrovirus
Mục tiêu: giảm tải lượng virut ở người mẹ và giảm sự phơi nhiễm của thai.
Điều trị phòng lây truyền mẹ con (LTMC): sử dụng ngắn hạn ARV giảm lây truyền HIV mẹ-con. Nguyên tắc: điều trị ARV càng sớm càng tốt..
Điều trị bệnh: sử dụng lâu dài ARV do sức khỏe người mẹ (TCD4 ≤ 350 tế bào /mm3 không phụ thuộc giai đoạn lâm sàng; hoặc giai đoạn lâm sàng 3, 4, không phụ thuộc TCD4) và cũng có tác dụng dự phòng LTMC.
 
Phác đồ phòng LTMC (Bộ y tế, ban hành ngày 2/11/2011):

 

 

AZT (Zidovudine) 300mg x 2lần/ngày, uống

Mẹ

Khi mang thai

hàng ngày từ tuần thai thứ 14 hoặc ngay khi

 

 

phát hiện nhiễm HIV sau tuần thai thứ 14

 

 

cho đến khi chuyển dạ

 

 

 

 

 

- AZT 600mg + 3TC 150mg + NVP 200mg.

 

Khi chuyển dạ

- Sau đó 12 giờ một lần AZT 300mg + 3TC

 

 

150mg cho đến khi đẻ.

 

 

 

 

Sau đẻ

AZT 300mg + 3TC 150 mg ngày 2 lần trong

 

 

7 ngày

 

 

 

 

Mẹ  điều  trị  AZT

NVP liều đơn 6mg uống một lần ngay sau

 

trước  sinh  trên  4

sinh + AZT 4mg/kg uống ngày 2 lần

Con

tuần

 

 

 

 

 

Mẹ  điều  trị  AZT

NVP liều đơn 6mg uống một lần ngay sau

 

trước sinh chưa đủ

khi sinh + tiếp tục AZT 4mg /kg uống 2 lần

 

4 tuần

một ngày trong 4 tuần

 

 

 
3.2. Các can thiệp sản khoa trong giai đoạn chuyển dạ và sinh con
 
Mục đích: giảm tối đa sự phơi nhiễm của thai nhi với HIV từ các dịch cơ thể của mẹ, và các yếu tố nguy cơ LTMC.
 
- Tuân thủ nguyên tắc vô khuẩn chung. Sát khuẩn đường sinh dục trong quá trình đỡ đẻ bằng dung dịch Chlorua de Benzalkonium hay Chlorhexidin 0,2.
 
- Cán bộ y tế đảm bảo cuộc chuyển dạ và sinh con an toàn, nhiệt tình, chu đáo không kỳ thị, phân biệt đối xử.
Hạn chế tối đa thủ thuật gây tổn thương da và niêm mạc cho mẹ và con khi chuyển dạ (không bấm ối sớm, Forceps, giác hút, đặt điện cực vào đầu thai nhi, không cắt TSM quá sớm để hạn chế chảy máu).
 
Mổ lấy thai: mổ lấy thai chủ động hoặc trước khi vỡ ối có thể làm giảm nguy
 
cơ lây truyền mẹ con từ 50-80% khi phối hợp với ARV. Do nguy cơ của phẫu thuật, không khuyến cáo mổ lấy thai hệ thống cho sản phụ nhiễm HIV. Bộ Y Tế quy định
 
“chỉ mổ lấy thai khi có chỉ định sản khoa”.
 
- Trạm y tế xã không có khả năng điều trị dự phòng ARV cho mẹ và sơ sinh khi chuyển dạ và sau đẻ do vậy cần giới thiệu sản phụ nhiễm HIV tới các cơ sở sản khoa (tối thiểu tuyến huyện) có cung cấp dịch vụ PLTMC.
 
Can thiệp sau sinh
 
Chăm sóc sản khoa: theo dõi hậu sản, co hồi tử cung, chảy máu, nhiễm trùng
 
Điều trị dự phòng lây truyền HIV tiếp tục theo phác đồ
 
Tư vấn và giới thiệu chuyển tiếp đến cơ sở chăm sóc và điều trị HIV/AIDS và khẳng định tình trạng nhiễm HIV. Tư vấn phương thức nuôi con an toàn.
 
Chăm sóc sơ sinh:
 
Cắt rốn sớm ngay sau đẻ, càng sớm càng tốt.
 
Tắm ngay sau khi cắt rốn hoặc lau khô dịch trên người trẻ bằng khăn mềm, dễ thấm nước, hạn chế lau và kỳ trên bề mặt da.
Hạn chế hút dịch ở đường mũi - hầu - họng, bằng các loại sonde mềm, áp lực <100mmHg hoặc dùng bóng hút, thao tác nhẹ nhàng,tránh tổn thương mũi họng,
 
Trẻ sơ sinh sau đẻ tốt nhất phải được dự phòng ARV trước 72h.
 
Khi xuất viện cần giới thiệu đưa trẻ đến các cơ sở nhi khoa khi trẻ được 6 tuần tuổi, dùng thuốc dự phòng các bệnh nhiễm trùng khác, theo dõi và xét nghiệm cho đến khi khẳng định tình trạng HIV, đồng thời với việc theo dõi tăng trưởng và tiêm chủng.
 

 

(Lượt đọc: 4173)

Tin tức liên quan

  • Trang thông tin SYT
  • Đường dây nóng
  • Thu hút nhân lực chất lượng cao
  • Học tập làm theo lời bác
  • Chương trình mục tiêu quốc gia
  • Thủ tục hành chính SYT
  • Lịch công tác
  • Hình ảnh hoạt động
  • Câu lạc bộ Tim mạch
  • Câu lạc bộ Tiểu đường
  • Câu lạc bộ Hen - COPD
  • Liên kết web
    • Bộ Y Tế
    • Bất Động Sản
    • Báo Quảng Ninh
    • Sở Y tế Quảng Ninh
    • Báo cáo hoạt động khám chữa bệnh
    • Bệnh viện Bãi Cháy
    • Bệnh viện Sản nhi Quảng Ninh
    • CDC
    • Chi cục An toàn vệ sinh thực phẩm
    • Bệnh viện Cẩm phả
    • Bệnh viện Đa khoa khuc vực Cẩm phả
    • Bệnh viện Lao và phổi
    • Bệnh viện Phục hồi chức năng Quảng Ninh
    • Bệnh viện Việt Nam Thụy Điển Uông Bí
    • Bệnh viện Y dược cổ truyền Quảng Ninh
    • Trung tâm y tế Hạ Long
    • Trung tâm Y tế huyện Ba Chẽ
    • Trung tâm Y tế huyện Bình Liêu
    • Trung tâm Y tế huyện Đầm Hà
    • Trung tâm Y tế huyện Hải Hà
    • Trung tâm Y tế huyện Hoành Bồ
    • Trung tâm Y tế huyện Tiên Yên
    • Trung tâm Y tế huyện Vân Đồn
    • Trung tâm Y tế Thành phố Cẩm Phả
    • Trung tâm Y tế Thành phố Móng Cái
    • Trung tâm Y tế Thành phố Uông Bí
    • Trung tâm Y tế thị xã Đông Triều
    • Trung tâm Y tế thị xã Quảng Yên
    • Bệnh viện 108
    • Trung tâm DI & ADR quốc gia
    • Bệnh viện Bạch Mai
    • Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ
    • Bệnh viện Việt Đức
    • Sở Y tế tỉnh Phú Thọ

Thiết kế 2010-2011. Bản quyền thuộc về Bệnh viện đa khoa tỉnh Quảng Ninh

Địa chỉ: Phố Tuệ Tĩnh - Phường Bạch Đằng - Hạ Long - Tỉnh Quảng Ninh - ĐT: 02033 825499 - 02033825489 - Fax: 02033 625 256 - Email: bvdkt.syt@quangninh.gov.vn

Chịu trách nhiệm nội dung: Ths.Bs Nguyễn Bá Việt - Giám đốc BVĐK tỉnh Quảng Ninh - Quản lý tin

Cơ quan chủ quản: Sở Y tế Quảng Ninh - Giấy phép số 05/GPTTĐT-STTTT ngày 10/04/2019 của Sở Thông Tin và Truyền Thông Cấp