I. ĐẠI CƯƠNG 
   Ngày nay, những tiến bộ về chẩn đoán hình ảnh như CT và MRI giúp ích rất 
nhiều cho việc phát hiện sớm các bệnh lý u não. Mặc dù nhiều trường hợp u não có những đặc điểm hình ảnh riêng trên CT và MRI, có nhiều trường hợp thông tin đó là không đủ để đưa ra quyết định về điều trị. Nhất là những trường hợp u nằm ở sâu, ở những vùng chức năng của não như thân não, bao trong, đồi thị, vùng vận động, cảm giác… Do vậy, sinh thiết là một xét nghiệm quan trọng, không thể thiếu được. 
    Với những khối u vùng nền sọ thì phương pháp mổ nội soi sinh thiết qua đường mũi hoặc miệng đang được ứng dụng rất nhiều nhờ sự phát triển của phẫu thuật nội soi thần kinh 

II. CHỈ ĐỊNH 
   - U vùng nền sọ 
  - U tuyến yên 

III. CHỐNG CHỈ ĐỊNH 

-              U não có nguy cơ chảy máu cao 

-              Bệnh nhân đang có bệnh lý về mũi họng

III. CHUẨN BỊ 
1. Người thực hiện 
- Phẫu thuật viên thần kinh 
- Hai phụ mổ 
- Kíp gây mê: Bác sĩ gây mê, KTV phụ gây mê, nhân viên trợ giúp 
- Kíp dụng cụ: Dụng cụ viên, chạy ngoài 

2. Người bệnh 
- Được chẩn đoán bệnh, xét nghiệm sinh học, đánh giá toàn trạng bệnh phối hợp 
và được điều trị, nuôi dưỡng, cân bằng đủ đảm bảo choặcuộc phẫu thuật dự kiến 
- Người bệnh và gia đình được giải thích rõ trước mổ về tình trạng bệnh và tình 
trạng chung, về những khả năng phẫu thuật sẽ thực hiện, về những tai biến, biến 
chứng, di chứng có thể gặp do bệnh, do phẫu thuật, do gây mê, tê, giảm đau, do cơ địa của người bệnh. 
- Người bệnh được vệ sinh, gội đầu, tắm rửa sạch. Tóc có thể cạo hoặc không, 
nhịn ăn uống trước mổ ít nhất 6h.

3. Phương tiện 
- 1 bộ dụng cụ nội soi thần kinh, gồm: dao điện nội soi, bipolar nội soi, pank gắp u, ông hút , troca, kéo vi phẫu, pank vi phẫu, vén rễ thần kinh, khoan mài… 
- Vật tư tiêu hao: gạc con 50 chiếc, bông sọ não 30 cái, chỉ vicryl 2/0 2-3 sợi, 
prolene 4/0 1-2 sợi, dafilon 3/0 1-2 sợi 
- Vật liệu cầm máu: surgicel, spongel, … 

4. Dự kiến thời gian phẫu thuật: 120 phút 

V. CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH 
1. Tư thế: 
- Tuỳ theo vị trí của u mà quyết định đường mổ, trong phần lớn trường hợp, 
người bệnh nằm tư thế ngửa, đầu cố định trên khung Mayfield. 
- Sát khuẩn: sau khi xác định đường mổ, sát khuẩn quanh đường mổ từ 15-
20cm 
- Trải toan bao phủ quanh trường mổ 

2. Vô cảm: Xịt thuốc tê xilocain vào vùng mũi họng của bệnh nhân 

3. Kỹ thuật: 
- Đưa camera và dao điện vào mũi bệnh nhân

- Cắt  niêm mạc thành trên hốc mũi, vẽn niêm mạc mũi sang 1 bên

- Dùng khoan mài để mài xương bướm
- Lấy u: xác định vị trí u dựa vào hệ thống định vị navigation, cầm máu vỏ não, mở vỏ não vào tổ chức u, tiến hành lấy một phần u gửi giải phẫu bệnh 
- Cầm máu diện lấy u bằng bipolar, surgicel. 
- Lấy mỡ bụng ép cầm máu

- Đặt lai mảnh xương bướm

- Khâu niêm mạc mũi ép cố định xương bướm
- Đặt lại xương cố định bằng ghim sọ 
- Đặt merosel để cầm máu 

VI. THEO DÕI VÀ XỬ TRÍ TAI BIẾN 
1. Theo dõi: 
 - Tình trạng toàn thân: mạch, huyết áp, hô hấp 
- Tình trạng nhiễm trùng: sốt - Tình trạng thần kinh: tri giác, dấu hiệu thần kinh khư trú, co giật, đồng tử,… 
- Tình trạng vết mổ: có chảy máu, nhiễm trùng, chảy dịch não tuỷ không, dẫn 
lưu ra dịch như thế nào 
 - Merosel cầm máu rút sau 24-48h 

2. Xử trí biến chứng và tai biến 
- Chảy máu: mổ lại cầm máu hoặc điều trị nội khoa
- Rối loạn điện giải: Hay gặp với u tuyến yên và u sọ hầu, cần phải theo dõi sát và điều chỉnh sớm

- Phù não ít, người bệnh tỉnh táo thì điều trị nội khoa, giảm phù nề 
- Phù não nhiều sau mổ thì mổ lại giải toả não rộng và thuốc giảm phù nề. 
- Nhiễm khuẩn: điều trị nội khoa