Sỏi niệu quản là một bệnh lý thường gặp hàng đầu trong tiết niệu. Hiện nay, điều trị phẫu thuật mở lấy sỏi đã được thay thế bằng các phương pháp khác ít xâm hại hơn như: tán sỏi ngoài cơ thể, tán sỏi nội soi niệu quản ngược dòng và lấy sỏi qua nội soi ổ bụng sau phúc mạc. Kỹ thuật tán sỏi niệu quản laser ngược dòng đã được Bệnh viện Đa khoa tỉnh triển khai điều trị từ năm 2012 cho hơn 1000 bệnh nhân với kết quả khả quan, tỷ lệ thành công trên 90%, tai biến thấp. Đây là phương pháp điều trị an toàn, hiệu quả, được triển khai thường quy tại bệnh viện tuyến tỉnh, tuy nhiên ở tuyến huyện ứng dụng còn tương đối hạn chế.

Trong khi đó, sỏi niệu quản là một bệnh lý phổ biến chiếm tỉ lệ cao, khoảng 40 – 60% ở khoa tiết niệu, hơn nữa các trung tâm y tế tuyến huyện cách xa thành phố, vì vậy nhu cầu điều trị tại chỗ của người dân là rất cao. Dù được tỉnh và ngành y tế quan tâm đầu tư trang thiết bị máy móc, hạ tầng hiện đại trong lĩnh vực này, tuy nhiên hiệu quả khai thác còn hạn chế do quá trình tự triển khai, ứng dụng kỹ thuật tại các đơn vị tuyến huyện gặp nhiều khó khăn. Thực hiện chủ trương nâng cao năng lực cho tuyến y tế cơ sở, tạo điều kiện cho người dân vùng khó khăn, xa xôi được chăm sóc y tế tốt và tiếp cận nhiều hơn với phương pháp điều trị hiện đại, đồng thời giúp khai thác sử dụng hiệu quả các nguồn lực đầu tư về cơ sở vật chất, trang thiết bị của tỉnh và hỗ trợ nâng cao năng lực chuyên môn cho đội ngũ cán bộ y tế tuyến huyện, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Quảng Ninh đã đề xuất nhiệm vụ khoa học “Ứng dụng triển khai kỹ thuật tán sỏi nội soi ngược dòng bằng laser cho một số đơn vị tuyến huyện” do Bs.CKII Nguyễn Huy Tiến – Phó Giám đốc Bệnh viện làm chủ nhiệm đề tài đã bắt đầu triển khai thực hiện từ năm 2018.

Kíp bác sĩ chuyển giao kỹ thuật tại Trung tâm y tế Tiên Yên.

Để nắm bắt được tình hình thực tế, các đoàn công tác của Bệnh viện đã đi khảo sát thực tế tại 5 cơ sở y tế tuyến huyện là Đông Triều, Quảng Yên, Vân Đồn, Tiên Yên và Hải Hà để lập phương án chuyển giao, bố trí nhân lực, đảm bảo điều kiện về cơ sở hạ tầng, trang thiết bị phục vụ dự án. Bệnh viện đã tổ chức các lớp đào tạo, chuyển giao kỹ thuật tán sỏi nội soi ngược dòng bằng laser về lý thuyết và thực hành cho 20 bác sĩ và kỹ thuật viên tại các đơn vị y tế tuyến dưới lên học tập, bổ sung kiến thức chuyên môn trong thời gian 3 tháng tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh. Kết thúc đào tạo pha 1, các học viên được thực hiện phẫu thuật ngay tại cơ sở dưới sự giám sát và hướng dẫn của các bác sĩ giàu kinh nghiệm Bệnh viện tỉnh. Đến nay, đã có 25 đoàn công tác với 80 lượt cán bộ, bác sĩ trực tiếp xuống “cầm tay chỉ việc” hỗ trợ phẫu thuật cho hơn 60 ca nội soi tán sỏi ngay tại đơn vị với tỷ lệ thành công hơn cao, không có trường hợp biến chứng nặng.

Là một trong những đơn vị y tế tuyến huyện được Bệnh viện Đa khoa tỉnh thường xuyên hỗ trợ, đến nay TTYT thị xã Quảng Yên đã ứng dụng thành công kỹ thuật này cho nhiều bệnh nhân bị sỏi niệu quản. Thời gian đầu hỗ trợ, bác sĩ CKII Nguyễn Huy Tiến, Phó Giám đốc Bệnh viện Đa khoa tỉnh cùng kíp chuyển giao đã trực tiếp xuống tận nơi hướng dẫn cho các y, bác sĩ tại đơn vị ở tất cả quy trình, từ thăm khám bệnh nhân, khai thác bệnh sử, chụp chiếu xét nghiệm cho đến chuẩn bị dụng cụ phẫu thuật, thực hiện phương pháp vô cảm, hướng dẫn nội soi tán sỏi laser, theo dõi và chăm sóc hậu phẫu.

Bệnh viện Đa khoa tỉnh thường xuyên tổ chức hội thảo, các lớp đào tạo, tập huấn cập nhật kiến thức chuyên môn cho các đơn vị y tế tuyến dưới

Chia sẻ về kỹ thuật này, bác sĩ CKII Nguyễn Huy Tiến – Phó Giám đốc Bệnh viện Đa khoa tỉnh cho biết: “Trong các phương pháp điều trị sỏi niệu quản ít xâm lấn hiện đang áp dụng thì tán sỏi nội soi ngược dòng bằng laser được coi là phương pháp hàng đầu. Với kỹ thuật này, sau khi gây tê tủy sống, bác sĩ sẽ dùng ống nội soi đưa qua đường niệu đạo lên niệu quản đến vị trí sỏi nằm rồi luồn dây dẫn tia laser phá vỡ sỏi thành từng mảnh nhỏ để đưa ra ngoài. Đây là kỹ thuật có nhiều ưu điểm vượt trội bởi có thể tán được tất cả các loại sỏi, sỏi kích thước lớn mà không gây tổn thương niệu quản, có hiệu quả điều trị cao và tỷ lệ biến chứng thấp. Quan trọng nhất là bệnh nhân ít đau đớn, hạn chế được biến chứng nhiễm trùng, mất máu, không để lại sẹo sau mổ, thời gian phục hồi nhanh, nằm viện ngắn, giảm chi phí điều trị cho người bệnh”.

Bệnh nhân Đinh Khắc Ph. (61 tuổi) – một trong những bệnh nhân bị sỏi niệu quản được điều trị ngay tại địa phương vui mừng chia sẻ: “Ban đầu tôi tưởng bệnh của mình phải chuyển lên bệnh viện tỉnh để làm phẫu thuật, gia đình đã cố gắng bố trí người nghỉ phép để ra lo việc. Nhưng nhờ bệnh viện tỉnh chuyển giao kỹ thuật về đây mà tôi không phải đi lại xa xôi nữa, gia đình cũng thuận tiện ra trông nom, chăm sóc. Các y, bác sĩ lại nhiệt tình, tận tâm nên tôi phục hồi khá nhanh. Mong sau này Bệnh viện tỉnh tiếp tục hỗ trợ cho các trung tâm y tế tuyến huyện để người dân như chúng tôi được hưởng lợi”.

Bác sĩ Bệnh viện Đa khoa tỉnh kiểm tra lại cho bệnh nhân tuyến huyện được điều trị bằng kỹ thuật hiện đại.

Cùng với TTYT Quảng Yên, Bệnh viện Đa khoa tỉnh đã đào tạo, chuyển giao thành công kỹ thuật tán soi niệu quản ngược dòng bằng laser cho các đơn vị y tế tuyến huyện khác: Tiên Yên, Đông Triều, Vân Đồn, Hải Hà. Đây là nhiệm vụ khoa học được đánh giá có tính khả thi cao bởi dù thuộc phân tuyến kỹ thuật tuyến tỉnh nhưng dễ chuyển giao, tính khả thi cao, ít gây biến chứng. Hơn nữa các đơn vị tuyến dưới hầu hết đã được trang bị đầy đủ các phương tiện phục vụ ứng dụng kỹ thuật mới, vì vậy việc hỗ trợ triển khai một cách bài bản từ Bệnh viện tỉnh sẽ nhanh chóng giúp năng lực chuyên môn của các bác sĩ ngoại khoa tuyến huyện được cải thiện rõ rệt, kỹ thuật được tiếp cận nhanh và hiệu quả, nhờ đó mà người bệnh được thụ hưởng phương pháp điều trị tốt nhất ngay tại địa phương với chi phí thấp, giảm tải đáng kể cho tuyến trên.

Bác sĩ CKII Nguyễn Huy Tiến, Phó Giám đốc BVĐK tỉnh (đứng thứ 2 từ trái sang) hướng dẫn kỹ thuật nội soi tán sỏi niệu quản ngược dòng bằng laser cho các bác sĩ TTYT Quảng Yên.

“Với sự hợp tác nhiệt tình, nghiêm túc và tinh thần ham học hỏi, đến nay hầu hết các đơn vị y tế tuyến huyện được bệnh viện chuyển giao đã làm chủ và tiến tới triển khai thường quy kỹ thuật nội soi tán sỏi niệu quản ngược dòng bằng laser. Tất cả quy trình từ khâu tiếp nhận thăm khám, đọc phim chụp cắt lớp vi tính hệ tiết niệu cho đến quy trình gây mê, tán sỏi và vận hành máy nội soi, máy tán sỏi đã được bác sĩ tuyến huyện thực hiện thành thạo, qua đó giúp không ít bệnh nhân mắc sỏi niệu quản được điều trị khỏi bệnh, phục hồi nhanh chóng, góp phần nâng cao công tác khám chữa bệnh tại cơ sở. Trong thời gian tới, bệnh viện sẽ tiếp tục cử cán bộ xuống các bệnh viện tuyến huyện kèm cặp, kiểm tra và xác nhận kết quả triển khai trên thực tế để đảm bảo kết quả điều trị tốt nhất cho người bệnh. Đồng thời sẽ tiếp tục xây dựng kế hoạch hỗ trợ chuyển giao kỹ thuật này cho các đơn vị tuyến dưới khác trên địa bàn tỉnh”, bác sĩ Tiến cho biết.

Sau 1 năm nỗ lực triển khai, đề tài khoa học “Ứng dụng triển khai kỹ thuật tán sỏi nội soi ngược dòng bằng laser cho một số đơn vị y tế tuyến huyện” do Bs.CKII Nguyễn Huy Tiến chủ nhiệm đã cơ bản hoàn thành đầy đủ các nội dung nghiên cứu theo đúng thời hạn và mục tiêu đề ra với kết quả khả quan. Đây sẽ là cơ sở để Bệnh viện Đa khoa tỉnh Quảng Ninh trong thời gian tới sẽ triển khai hiệu quả các nhiệm vụ khoa học quan trọng, tạo bước tiên phong cho công tác chỉ đạo tuyến, đào tạo và chuyển giao kỹ thuật của bệnh viện trong nhiều lĩnh vực khác, qua đó nâng cao chất lượng khám, chữa bệnh ban đầu, giúp người dân vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn được thụ hưởng kỹ thuật cao tại chỗ, đồng thời hỗ trợ đơn vị tuyến dưới cải thiện năng lực khám chữa bệnh, thực hiện một trong những nhiệm vụ trọng tâm của ngành y tế là hướng tới y tế cơ sở, phát huy vai trò của bệnh viện tuyến cuối tỉnh trong sự nghiệp bảo vệ và chăm sóc sức khỏe nhân dân./.