1. KHÁI NIỆM

 

Áp lực nội sọ (ICP) được tạo ra bởi tổng áp lực của ba thành phần trong hộp sọ là não, máu và dịch não tủy.

 

Tăng áp lực nội sọ được định nghĩa khi áp lực nội sọ lớn hơn 20 mmHg trong 5 phút.

 

Tăng áp lực nội sọ dai dẳng được định nghĩa khi áp lực nội sọ từ 21- 29 mmHg kéo dài trong hoặc hơn 30 phút, từ 30- 39 mmHg trong hoặc hơn 15 phút, lớn hơn 40 mmHg trong hoặc hơn 1 phút.

 

 

2. NGUYÊN NHÂN: Có rất nhiều nguyên nhân

-U não

-Não úng thủy

-Chấn thương sọ não

-Suy gan

3.CHẨN ĐOÁN

 

Chẩn đoán dựa vào triệu chứng lâm sàng, bệnh lý ban đầu gây nên tăng áp lực nội sọ và cận lâm sàng.

3.1. Lâm sàng

 

-Các dấu hiệu lâm sàng như:

 

+Những triệu chứng sớm: đau đầu, nôn, kích thích, thay đổi ý thức, điểm Glasgow thấp hơn bình thường, mắt nhìn xuống (sunsetting), thay đổi kích thước đồng tử, dấu hiệu thần kinh khu trú, co giật;

 

+Những triệu chứng muộn: hôn mê, thóp phồng, tư thế bất thường, phù gai thị, đồng tử giãn và không đáp ứng ánh sáng, tăng huyết áp, nhịp thở bất thường, tam chứng Cushing.

 

 

-Bệnh lý ban đầu gây nên tăng áp lực nội sọ

 

3.2. Cận lâm sàng

 

-Chụp cắt lớp sọ não hoặc chụp cộng hưởng từ sọ não có thể thấy hình ảnh phù não, khối u, áp xe, sự dịch chuyển của đường giữa, xẹp não thất, giãn não thất, mất các khe rãnh, xuất huyết não, chảy máu não thất, khối máu tụ.

 

-Trong trường hợp theo dõi áp lực nội sọ thì thấy ICP> 20mmHg.

 

4. ĐIỀU TRỊ

 

4.1. Nguyên tắc điều trị

 

          -Đảm bảo tưới máu não tối thiểu:

          -Duy trì cung cấp ôxy

         

          -Các chất dinh dưỡng tối thiểu cho não

          -Duy trì áp lực nội sọ dưới 20 cmH₂O

-Duy trì áp lực tưới máu não tối thiểu > 40 mmHg.

-Đối với viêm não, viêm màng não mủ duy trì áp lực tưới máu > 60

 

mmHg.

 

 

 

 

 

.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Lưu đồ điều trị tăng lực nội sọ

4.2. Điều trị cụ thể

 

4.2.1. Các biện pháp điều trị ban đầu

 

4.2.1.1.Hô hấp

 

- Đảm bảo về đường thở, thở. ^ØĐặt nội khí quản:

+Bệnh nhân không tỉnh, điểm Glasgow < 8

 

+Hình ảnh phù não lan tỏa trên CT

 

+Khó khăn trong việc khai thông đường thở

 

+Các tổn thương não có nguy cơ chèn ép

 

+Thành ngực bị tổn thương, bất thường của hô hấp.

 

+Không có phản xạ bảo vệ đường thở, tắc nghẽn đường hô hấp trên^ØØKhi đặt nội khí quản:

+Không sử dụng ketamin

 

+Midazolam liều 0.2 – 0.3 mg/kg/lần, tiêm tĩnh mạch hoặc

 

+Fentanyl liều 5 – 10 µg/kg/lần, tiêm tĩnh mạch, hoặc

 

+Morphine liều 0.1 mg/kg/lần, tiêm tĩnh mạch

 

+Kết hợp với giãn cơ vecuronium 0.1mg/kg/lần tiêm tĩnh mạch hoặc atracurium liều 0.5 mg/kg/lần, tiêm tĩnh mạch.

^ØKhi hút nội khí quản:

Lidocain, liều 1mg/kg/lần, tiêm tĩnh mạch, hoặc bơm nội khí quản trước khi hút 5 phút

 

- Mục tiêu

+PaO2> 60mmHg, SpO2> 92%.

 

+Duy trì PaCO2 35 – 40 mmHg.

 

     +PEEP: 3 - 5 cmH₂O

 

4.2.1.2.Tuần hoàn

 

-Đảm bảo khối lượng tuần hoàn.

 

-Duy trì CVP: 10 – 12 cmH2O.

 

-Duy trì HA trung bình theo tuổi để đảm bảo áp lực tưới máu não và phòng thiếu máu não.

ØTrẻ dưới 1 tuổi		: 65 – 70 mmHg
ØTrẻ từ 1	đến 2 tuổi	: 70	– 80 mmHg
ØTrẻ từ 2	đến 5 tuổi	: 80	– 85 mmHg
ØTrẻ từ 5	đến 10 tuổi	: 85	– 95 mmHg
ØTrẻ trên 10 tuổi		: 95	– 100 mmHg.

-Sử dụng thuốc vận mạch: Dopamin, Noradrenalin để duy trì HA trung

 

bình.

 

4.2.1.3. Điều trị cao huyết áp.

 

-Nếu huyết áp tăng do cơn tăng áp lực nội sọ kịch phát, theo dõi và không cần dùng thuốc hạ huyết áp

 

-Nên dùng các thuốc ức chế β (labetalol, esmolol) hoặc clonidine vì không ảnh hưởng tới áp lực nội sọ

 

-Tránh sử dụng các thuốc giãn mạch (nitroprusside, nitroglycerin, and nifedipine) vì có thể gây tăng áp lực nội sọ.

 

4.2.1.4. Sốt

 

-Sốt làm tăng tốc độ chuyển hóa lên 10 đến 13% trên mỗi độ C.

 

-Sốt gây giãn mạch não → tăng dòng máu não → tăng ICP → làm tăng nguy cơ tổn thương não thứ phát.

 

-Paracetamol: liều 10 – 15 mg/kg/lần, uống hoặc tiêm tĩnh mạch mỗi 4 đến 6 giờ.

 

-Điều trị nguyên nhân sốt.

 

4.2.1.5. An thần và giảm đau khi thở máy

 

-Tiêm ngắt quãng Midazolam liều 0.1mg/kg/lần kết hợp với Morphin liều 0.1mg/kg/lần, mỗi 4 – 6 giờ. Hoặc

 

-Truyền liên tục Midazolam liều 1 – 3 µg/kg/giờ kết hợp với Morphin liều10 – 30 µg/kg/giờ. Hoặc

 

-Truyền liên tục Midazolam liều 1 – 3 µg/kg/giờ kết hợp với Fentanyl liều 2 – 4 µg/kg/giờ

 

4.2.1.6. Tư thế đầu

 

 -Đầu giường cao khoảng 15^o  đến 30^o  và tư thế trung gian của đầu bệnh

nhân.

 

4.2.1.7. Phòng co giật - Chỉ định:

 

+ Tổn thương nhu mô não sau chấn thương

 

+ Đối với trẻ viêm não, viêm màng não, chỉ định khi: GCS < 8 điểm, triệu chứng tăng ICP, bệnh sử co giật.

 

- Cắt cơn co giật:

 

Midazolam, Diazepam liều 0.5 mg/kg/lần, nếu không cắt cơn tiêm tĩnh mạch chậm Phenobarbital 10 – 15 mg/kg/lần

 

- Dự phòng: Gardenal 3 – 5 mg/kg/24 giờ, chia 2 lần - Điều trị theo nguyên nhân.

 

4.2.1.8. Huyết sắc tố: duy trì nồng độ huyết sắc tố là 10 g/dl.

4.2.2. Điều trị khi áp lực nội sọ trên 20 mmHg

 

4.2.2.1. Tăng thông khí nhẹ nhàng

 

- Duy trì PaCO2 từ 30 đến 35 mmHg

 

- Thực hiện sau khi đã áp dụng các biện pháp:    

 + An thần thích hợp